تاریخ کلام شیعه

 چکیده

یکی از موضوعات مهم قرآنی مسئلة هدایت و ضلالت است؛ در این رابطه، قرآن در مواردی هدایت و ضلالت را به خدا نسبت می‌دهد و درآیاتی نیز بر اراده و اختیار انسان در هدایت و ضلالتش تأکید دارد. چه رابطه‌ای بین هدایت و ضلالت الهی و نقش افعال اختیاری و ارادةانسان از منظر قرآن وجود دارد؟ این تحقیق با روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی به بررسی آیات هدایت و ضلالت در قرآن از دیدگاه علّامه طباطبایی در تفسیر« المیزان» ، فخررازی در تفسیر مفاتیح‌الغیب و زمخشری در تفسیر کشاف می‌پردازد. هدف این پژوهش، یافتن

 چکیده

یکی از مسائل کلامی شیعه مسئلة «بداء»ست که پیوند نزدیکی با مبحث علم الهی پیش از ایجاد دارد و به‌جهت سوءفهم متکلمان اهل سنّت، به یکی از چالش‌های دامنه‌دار میان این دو گروه تبدیل شده و در مواردی، موجب نسبت دادن اتهامات ناروا و بی‌اخلاقی‌های متعددی از سوی متکلمان اهل سنّت به شیعه و حتی ائمة طاهرین شده است. عبدالله الجمیلی یکی از متکلمان سنی‌مذهب است که با نگارش کتاب بذل المجهود فی اثبات مشابهة الرافضة للیهوددرصدد است با ارائة تعریف حقیقی از بداء، شیعه را متهم سازد که خداوند تعالی را

 چکیده

کیفیت حیات حضرت عیسی(ع) همواره یکی از بحث‌برانگیزترین مباحث حتی در میان مسیحیان است. در این مقاله ابتدا با تحلیل اسنادی و مبتنی بر نصوص اولیة مسیحی، به دسته‌بندی سه دیدگاه قابل استخراج از این نصوص دربارة سرشت الوهی یا طبیعی عیسی(ع) پرداخته‌ایم و سپس این موضوع را از دیدگاه قرآنی بررسی کرده‌ایم. سه دیدگاه سرشت الهی، سرشت الهیـ انسانی و سرشت انسانی و طبیعی عیسی(ع) در نصوص مسیحی و نیز سرشت غیرالوهی عیسی(ع) دیدگاه‌هابی هستند که در اندیشةقرآنی بررسی شده‌اند در ادامه، با تحلیلی فلسفی و

آخرین تحقیقات در تاریخ تشیع متقدم

این مقاله شمای کلی ای از پژوهش های اخیر در مورد تاریخ متقدم اسلام شیعی را با توجه ویژه به شیعه اثناعشری یا امامی ارائه می دهد. تحقیقاتی که در اینجا بررسی می شود دو دوره را پوشش می دهند. اول دوره ای که از ظهور اسلام در قرن هفتم میلادی آغاز و به تحکیم مهمترین گروه شیعی یعنی امامیه می انجامد. تاریخ دقیق تحکیم، موضوعی مورد وفاق بین محققان نیست ولی قدیمترین تاریخ مربوط به دوره امام محمد باقر و دیرین ترین تاریخ مربوط به دوره جدایی جماعت اسماعیلی از امامی

 چکیده

د در نظام اعتقادی امامیّه آموزة کلامی عصمت یکی از مسائل بنیادی و زیرساختی نبوت و امامت است که از ابتدا، از دغدغه‌های علما واندیشمندان اسلامی بوده، با عنایت خاص و با رویکردهای متفاوت مورد توجه قرارگرفته است. شیعیان که عصمت را از زمرة شرایط امامت می‌دانند، بر اصل باورمندی آن اتفاق نموده‌اند، اما دربارة قلمرو آن، با رویکردهای متفاوت اظهار نظر و اختلاف کرده‌اند. از میان رویکردها، دو رویکرد، نقشی تعیین‌کننده در مباحث کلامی ایفا کرده است: یکی رویکرد عقل‌گرای متکلمان بغداد و دیگری

چکیده

بررسی چیستی معیار ارباب رجال در داوری‌های رجالی و به گونۀ ویژه، تحلیل میزان اثرپذیری داده‌های رجالی از باورهای کلامی، امری مغفول و نیازمند کاوش و نگاهی کلان در این حوزه است. بایستگی این پژوهش به نگاه و استنباطی آزاد از وراء داوری‌های صورت گرفته با تحلیل چرایی تعیّن یافتن انگاره‌های مطرح از سوی ارباب رجال و رسیدن به ریشه‌های آن، بازگشت دارد. نگاشتۀ حاضر بر آن است که با نگرش روش‌شناسی، تحول‌آفرین و بر اساس تحلیل داده‌های رجالی و کلامی، جایگاه و میزان تأثیرگذاری اندیشه‌های عقیدتی در سنجش

 چکیده

تحلیل فلسفی وحی و تکلّم الهی، یکی از ضرورت‌های دینی است. بشری بودن الفاظ قرآن کریم، انگاره‌ای است که حداقل از قرن سوم هجری، برای تبیین نحوة خلق قرآن کریم طرح شده است. برخی معاصران همچون سروش و... برآنند که با توجه به اصل «سنخیت»، ممکن نیست قرآن مخلوق بی‌واسطة خداوند باشد؛ بلکه باید قرآن کریم را از طریق و به‌واسطة پیامبر اکرم(ص)، به خداوند نسبت داد. ازاین‌رو، پس از تبیین نحوة تمسک او به اصل سنخیت، برداشت‌اش از این قاعده تحلیل و نقد شده است. این مسئله در فلسفه، ذیل عنوان ربط حادث

چکیده

تحقیق حاضر با هدف تبیین دلایل و قرائن ناصبی­ بودن ابن­تیمیه با تکیه بر دیدگاه­‌های وی در کتب و آثارش انجام گرفته است. با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از روش اسنادی ثابت می­­‌شود که ابن­تیمیه حرانی در موارد زیادی در کتب و آثار خود به ویژه کتاب «منهج السنة»، به انکار و تضعیف و تحریف فضائل و تنقیص جایگاه اهل­ بیت(ع) به ویژه حضرت علی(ع) اقدام کرده است. با اثبات این یافته­‌ها، پژوهش به این نتیجه می­رسد که ابن­تیمیه حرانی به طور آشکار به دشمنی با اهل­ بیت(ع) پرداخته است و براساس روایت نبوی

 چکیده

بحث از غایت‌شناسی، به‌ویژه مسئلة غایتمندی افعال الهی، از مباحث مهم در حوزة معارف دینی، مخصوصاً در علم کلام است. برای هر ذهن فعال و کنجکاوی، این مسئله مطرح است که آیا افعال الهی معلل به غرض و غایت است یا نه، به‌خصوص در حوزة آفرینش ـ که مهم‌ترین فعل الهی استـ آیا می‌توان برای آفرینش الهی غرضی ترسیم کرد؟ و اگر پاسخ مثبت است، آن غرض چیست؟ دانشمندان اسلامی پیرامون غایتمندی افعال الهی دیدگاه‌های متفاوتی مطرح کرده‌اند، برخی با توجه بر مبانی آنها در پذیرش حسن و قبح عقلی، افعال الهی را

 چکیده

رجعت یکی از ضروریات مذهب تشیع بوده و ادلۀ فراوانی بر حقّانیت آن وجود دارد. کتب و مقالات متعددی از صدر اسلام تا به حال، با بهره­مندی از آیات، روایات و تحلیل­های عقلی، به نقد و یا اثبات این نظریه پرداخته­اند. اهل سنت و سلفی­های ایرانی، رجعت در امت اسلام را نپذیرفته­اند و اعتقاد به آن را غلوآمیز می­پندارند و در ردّ امکان آن، به آیاتی از قرآن استناد می­کنند و اکثر روایات این باب را مجهول، مرسل و ضعیف می­پندارند. بزرگان شیعه در اثبات امکان و لزوم تحقّق رجعت، به آیات قرآن استناد می­