دلیل اصلی شهادت امام علی علیه السلام

a در جنگ نهروان اغلب خوارج کشته شدند به جز تعداد اندکی ـ از جمله ابن ملجم ـ که به مکه فرار کردند. این گروه به مرور زمان گسترش پیدا کرد و دارای مذهب فکری و اعتقادی شد. دلیل اصلی شهادت امام علی علیه السلام بعد از جنگ نهروان و سرکوب خوارج برخی از خوارج از جمله عبدالرحمان بن ملجم مرادی، و برک بن عبدالله تمیمی و عمروبن بکر تمیمی در یکی از شب‌ها گرد هم آمدند و اوضاع آن روز و خونریزی‌ها و جنگ‌ها‌ی داخلی را بررسی کردند و از نهروان و کشتگان خود یاد کردند و سرانجام به این نتیجه رسیدند که باعث این خونریزی و برادرکشی حضرت علی (علیه السلام) و معاویه و عمروعاص است و اگر این سه نفر از میان برداشته شوند، مسلمانان تکلیف خود را خواهند دانست. سپس با هم پیمان بستند که هر یک از آنان متعهد کشتن یکی از سه نفر گردد.

ابن ملجم متعهد قتل امام علی علیه السلام (علیه السلام) شد و در شب نوزدهم ماه رمضان همراه چند نفر در مسجد کوفه نشستند. آن شب حضرت علی (علیه السلام) در خانه دخترش مهمان بودند و از واقعه صبح با خبر بودند، وقتی موضوع را با دخترش در میان نهاد، ام کلثوم گفت:فردا جعده را به مسجد بفرستید. حضرت علی (علیه السلام) فرمود:از قضای الهی نمی‌توان گریخت. آنگاه کمربند خود را محکم بست و در حالی که این دو بیت را زمزمه می‌کرد عازم مسجد شد.

کمر خود را برای مرگ محکم ببند، زیرا مرگ تو را ملاقات خواهد کرد و از مرگ، آنگاه که به سرای تو درآید، جزع و فریاد مکن.

ابن ملجم، در حالی که حضرت علی (علیه السلام) در سجده بودند، ضربتی بر فرق مبارک آن حضرت وارد ساخت. خون از سر حضرتش در محراب جاری شد و محاسن شریفش را رنگین کرد.

در این حال آن حضرت فرمود:" فزت و رب الکعبه " به خدای کعبه سوگند که رستگار شدم سپس آیه 55 سوره طه را تلاوت فرمود:"شما را از خاک آفریدیم و در آن بازتان می‌گردانیم و بار دیگر از آن بیرونتان می‌آوریم."

عامل عمده ای که ابن ملجم را وادار به شهادت حضرت علی (علیه السلام) کرد، انحراف فکری و اعتقادی او بود؛ چون خوارج، حضرت علی(علیه السلام) را عامل نابسامانی‌های مسلمانان دانسته و او را جایز القتل می‌دانستند که ابن ملجم جزو این گروه بود.

بدون تردید امروزه انسان‌های تشنه عدالت و معنویت بیش از هر روز دیگر به الگو قرار دادن شخصیت حضرت امیر(علیه السلام) نیازمند است و این امر بستگی به شناخت و آگاهی همه جانبه از افکار، اندیشه‌ها و سیره و منش آن حضرت می‌باشد. امید است که پروردگار بزرگ زمینه‌های الگوگیری آن حضرت را بیش از این به ما عنایت فرماید. از آنجا که پیرامون شخصیت بزرگان و افکار و سیره آنان پرسش‌ها و گاه در اثر فاصله زمانی ابهاماتی پدید می‌آید، شایسته است که به آن‌ها پاسخ داده و ابهامات برطرف شود.

بدین جهت پرسش‌های رسیده از مناطق مختلف که مربوط به حضرت علی (علیه السلام) می‌باشد توسط معاونت پژوهش مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی مذاهب اسلامی جمع آوری و به صورت کتاب در خدمت شیفتگان آن حضرت عرضه می‌شود.

علت این که عبدالرحمان بن ملجم مرادی حضرت علی (علیه السلام) را به شهادت رسانید چه بود؟ عبدالرحمان بن ملجم یکی از فراریان گروه خوارج بود که پس از جنگ نهروان به مکه رفت و در آن جا بر ضد حکومت حضرت علی(علیه السلام) فعالیت می‌کرد.

خوارج در جنگ صفین جزو لشکریان حضرت علی (علیه السلام) بودند و با معاویه می‌جنگیدند؛ آن‌ها کم کم مخالفتشان را با جنگ نشان دادند و مسأله حکمیت را پدید آوردند.خوارج با این که طرفدار پایان جنگ بودند و خود عامل به وجود آمدن صلح با معاویه محسوب می‌شدند، اما پس از حکمیت و تعیین معاویه از طرف حکمیت (عمروعاص و ابوموسی اشعری) به عنوان خلیفه با آن مخالفت کردند.

آنان از حضرت علی(علیه السلام) خواستند که دوباره با معاویه وارد جنگ شود؛ اما حضرت علی (علیه السلام) به پیمانی که داده بود وفادار ماند و پیشنهاد خوارج را نپذیرفت. از این جا بود که خوارج به عنوان یک گروه معترض در برابر حکومت حضرت علی(علیه السلام) قرار گرفتند و جنگ نهروان را به وجود آوردند.

حالات امام پیش از ضربت خوردن امام و در این ماه یک شب در خانه امام حسن علیه السّلام و یک شب در خانه امام حسین علیه السّلام و یک شب در خانه زینب دختر خود که در خانه عبد الله بن جعفر بود افطار مى‏ نمود و بیش از سه لقمه طعام میل نمی‌کرد. و درباره سبب این کارش می‌فرمود:امر خدا نزدیک شده است یک شب یا دو شب بیش نمانده است، مى‏‌خواهم چون به رحمت حق واصل شوم شکم من از طعام پر نباشد.

در تمام آن شب بیرون مى‌‏آمد به اطراف آسمان نظر مى‏ کرد و مى‌‏فرمود: «به من دروغ نگفته‌اند و دروغ از رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله و سلّم نشنیده ‏ام، این شبى است که مرا وعده شهادت داده» و شعری با این مضمون خواند:«کمر خود را براى مرگ محکم ببند که مرگ البتّه به تو خواهد رسید، و جزع مکن از مرگ چون به وادى تو درآید» همچنین نقل شده است که حضرت در آن شب بسیار به درگاه خداوند تضرع می‌کرد و و به درگاه خداوند دعا می‌کرد و عرضه می‌داشت: «اللّهمّ بارک لى فى الموت»؛خداوندا مبارک گردان براى من مرگ را، و بسیار می‌گفت: «انّا للّه و انّا الیه راجعون». و کلمه مبارکه «لا حول و لا قوّة الّا باللّه العلىّ العظیم» را بسیار ذکر می‌کرد و بسیار صلوات‏ می‌فرستاد و استغفار می‌کرد.

همچنین نقل شده است که امام در آن شب براى نماز شب به مسجد نیامد و در تمام آن شب بیدار بود و به عبادت حق تعالى مشغول بود.امّ کلثوم پرسید: یا امیر المؤمنین سبب بیدارى و بی تابی شما چیست؟ امام فرمود:در صبح این شب شهید خواهم شد.امّ کلثوم گفت: پدر امشب شخص دیگری را برای نماز به مسجد بفرست. امام فرمود: از قضاى الهى نمى‌‏توان گریخت.

منابع:

1. نمناک/ داستان شهادت حضرت علی(علیه السلام) و دوران زندگی ایشان
2. حوزه نیوز/ دلیل اصلی شهادت امام علی (علیه السلام) به دست ابن ملجم مرادی چه بود؟
3. دانشنامه اسلامی/ شهادت امام علی علیه السلام