امام حسن مجتبی (ع)

 چکیده

صلح امام حسن(ع) با معاویه در سال چهلم هجری، یکی از مهم‌ترین وقایع صدر اسلام است که باعث تغییر مدلِ حکومت اسلامی، از خلافت به سلطنت شد. به همین جهت، مورخان و محدثان، این واقعه را مورد توجه خویش قرار داده­‌اند و هر­کدام، با توجه به رویکردِ مذهبی و سیاسی خود، به نقل و تحلیلِ علل آن پرداخته‌اند. این مقاله، فلسفۀ صلح امام حسن(ع) با معاویه را با توجه به منابع سنی و شیعه، تا قرن هفتم مورد پژوهش قرار داده و پس از تحلیلِ انتقادی مستنداتِ روایی و تاریخی این منابع، به این نتیجه دست یافته که

پیامبر اکرم حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) در‌شان امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) فرمود:

«لو كان العقل رجلا لكان الحسن»

اگر عقل، خود را به صورت مردی نشان دهد، آن مرد، حسن (علیه‌السلام) است.

فرائد السمطین، ج‏2، ص‏68

حسن و حسين در همه احوال امام و پيشوايند؛

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم فرمودند:

الحسن و الحسين امامان قاما او قعدا .

حسن و حسين در همه احوال امام و پيشوايند؛ چه بايستند و چه بنشينند. ( چه قیام کنند چه صلح کنند )

بحار الانوار 43/291 و

 1- ولادت حضرت امام حسن مجتبی (علیه السّلام)

حضرت امام حسن مجتبی (علیه السلام) در شب پانزدهم رمضان سال دوم هجری مصادف با جنگ احد و به نقلی سال سوم هجری چشم به جهان گشودند.

 در كتاب كشف الغمه از كمال الدين بن طلحه شافعى نقل مي كند كه صحيحترين اقوال راجع به ولادت حضرت امام حسن (عليه السّلام) اين است كه آن حضرت در نيمه ماه رمضان سال سوم هجرى متولد شدند.

 «حضرت زهراى اطهر (علیها السّلام) آن مولود مسعود را روز هفتم ولادت در ميان پارچه حرير بهشتى كه جبرئيل آن را براى پيغمبر

در کنار رفتارهای قرآنی امام حسن مجتبی علیه السلام، از دیدگاه های حضرت پیرامون قرآن هم نباید غافل ماند. حسن بن علی علیهما السلام گاه از نقش راهنمایی قرآن سخن می گوید، زمانی از تفسیر و شیوه ها و نبایدهایش سخن می گوید. از تأثیر آن در جلای سینه ها، تأثیرش در قیامت و احوال مؤمنان و شرایط تمسّک به قرآن و... سخن دارد. گوشه هایی از این بخش ها را می خوانیم:
الف) قرآن؛ ثقل اکبر
امام حسن علیه السلام بعد از بیعت مردم، فرمود: ما حزب پیروز خداییم. نزدیک ترین خاندان پیامبریم. اهل بیت پاکیزه و پاک

درآمد

از عناوینی که نزد اهل سنت بسیار ارزشمند تلقی می گردد عنوان «خلیفه راشد» است. آنان حاکمان را به «خلیفه» و غیر خلیفه تقسیم می کنند و می گویند این تقسیم به جهت حدیث نبوی است که خلافت را تا سی سال پس از پیامبر می داند؛[1] هرچند در محاورات اهل سنت تنها به چهار خلیفه نخستین «خلفای راشدین» اطلاق می گردد. با این وصف اما بزرگان تاریخ و حدیث و کلام اهل سنت، امام حسن(ع) را هم خلیفه راشد دانسته اند؛ که به تصریح مورخین حکومت ایشان در محدوده همان سی سال پس از پیامبرخدا(ص) می گنجد. البته ایشان از

نخستین مظهر و نشانه‏ی کوثر که بر دامان پاک فاطمه‏ی اطهر (سلام الله علیها) پا به عرصه‏ی گیتی نهاد امام حسن علیه السلام بود. نشانه‏ای از تجلی مقدس‏ترین پدیده‏ای که از خجسته‏ترین پیوند برین انسانی، نصیب حضرت محمد صلی الله علیه و آله، علی مرتضی علیه السلام و فاطمه زهرا (سلام الله علیها) گردید. همان لؤلؤی که از برزخ دو اقیانوس نبوت و امامت‏به ظهور پیوست ومعجزه‏ی بزرگ «مرج البحرین یلتقیان، بینهما برزخ لا یبغیان، یخرج منهما اللؤلوء والمرجان‏» . (۱) را تجسم بخشید و کلام خدا در کلمه‏ی وجود چنین ظاهر شد

امام حسن مجتبی علیه السلام در برابر حركتهای ضد اسلامی معاويه هرگز سكوت نمی‌كرد و به محض يافتن فرصتی مناسب، پيشينه ننگين و اغراض شوم او را آشكار می‌ساخت و ضربه‌های سهمگينی بر پيكر حكومت غاصبانه او وارد می‌ساخت. امام همواره انزجار خود را نسبت به معاويه هويدا می‌كرد و مشروعيت حاكميت او را زير سؤال می‌برد. ايشان بدون هيچ گونه واهمه‌ای از قدرت حاكمه، حتی در زمان صلح و با وجود افزايش قدرت معاويه، دست به افشاگری زده و با تمام توان معاويه را به باد انتقاد می‌گرفت.

بهترين نمونه اين افشاگري،

در خصوص شخصیت و نقش امام حسین (ع)، به‌ویژه آنچه مربوط به واقعه عاشورا است،نوشته‌ها و آثار بسیاری پدید آمده،اما در خصوص زندگی پیش از عاشورایی ایشان،از جمله حضور و نقش‌آفرینی‌اش در عهد امامت و خلافت برادرش امام حسن (ع)، به‌ویژه کارکردی که در جریان شکل‌گیری پیمان صلح با معاویه و واکنشی که پس از آن داشت، پژوهش و مداقه چندانی صورت نگرفته است. این مقاله می‌کوشد بر اساس داده‌های منابع اولیه و بهره‌گیری از روش هرمنوتیک تاریخی و بسترشناسی، رویکرد و کنش آن حضرت را به عنوان یکی از بزرگان اهل بیت (ص) بررسی

اختلاف در تعداد فرزندان حضرت امام حسن (علیه السّلام) بسیار است. از میان تحقیقات انجام شده در بین عالمان و محققان شیعه که می توان بر آن اعتماد نمود، شیخ طبرسی تعداد فرزندان آن امام همام را شانزده پسر و دختر ذکر نموده است. شیخ مفید و علامه حلی تعداد فرزندان ایشان را پانزده فرزند دختر و پسر دانسته اند.

شیخ مفید در الارشاد فرزندان حضرت امام حسن مجتبی (علیه السّلام) را چنین معرفی می نماید: «فرزندان امام حسن (عليه السّلام) پانزده پسر و دختر بودند: زيد و دو خواهرش؛ ام الحسن و ام الحسين و مادر

چکیده
وجود جعلیات در منابع حدیثی، فقهی، تاریخی و منابع دیگر، امری رایج است که باید برای شناخت گزارش‌ها و روایات جعلی، راه‌های مختلف تحقیق را پیمود تا صحت و سقم روایات را به دست آورد. افزون بر نقد روایات از جهت سند و متن، باید به فضای بسترسازی صدور روایات توجه داشت تا سره از ناسره را تشخیص داد؛ زیرا صدور برخی از روایات با مبانی قرآن، حدیث نبوی و احادیث ائمه‰، علم کلام و عقل تباین دارد، اگرچه صدور آن‌ها از زبان معصوم باشد. از جمله آنها، حدیث مطلاق امام حسن† است که در منابع شیعه، گاهی به جهت