چکیده
شناخت اسلام و تشیع در مغرب‌زمین به واسطه آثار اسلام‌پژوهان آن دیار صورت می‌پذیرد. نظر به جایگاه و شخصیت امام باقر (ع) و ویژگی‌های دوران امامت آن حضرت در تاریخ تشیع امامی، به‌ویژه دو مسئله اساسی درباره امام، یعنی موضع‌گیری سیاسی ایشان در برابر امویان و همراهی و ناهمراهی با جنبش‌های ضداموی و همچنین مسئله امامت ایشان، نزد شیعیان بسیار اساسی و زیربنایی است. بدین‌روی در نوشتار کنونی این دو مسئله از منظر روش‌شناسی خاورشناسان بررسی خواهد شد. دو روش مهم در میان خاورشناسان جایگاه خاصی دارد: روش
پیشوای پنجم شیعیان، روز جمعه اول ما رجب، سال 57 هجری در مدینه دیده به جهان گشود. دهها سال پیش از تولد وی، نیای بزرگوارش پیامبر اکرم(ص) نام خود «محمد» را برای وی برگزیده و او را به لقب «باقر» ملقب فرمود.
امام باقر(ع)، در میان خاندان پیامبر(ص) نخستین کسی بود که هم پدر و هم مادر وی فاطمی و علوی بودند؛ زیرا پدر او امام زین العابدین (ع) فرزند امام حسین(ع) و مادرش فاطمه (مکنی به ام عبدالله) دختر امام حسن مجتبی(ع) بود که از زنان با فضیلت و دانشمند بنی هاشم به حساب می آمد و امام صادق(ع) او را
چشمه جاري شکافنده علوم در بيابان تفتيده دانش جوشيدن گرفت و جان جويندگان علم و معرفت را از زلال پر برکت خود سيراب ساخت و بدين سان بود که شيعه نشان افتخار ديگري بر گردن آويخت و بر اين پيشواي معصوم خود باليد. امامت پيشواي پنجم شيعيان؛ امام محمدباقر(ع) در برهه اي آغاز شد که جامعه آن روز بيش از هر زمان ديگر چالشهاي عميق عقيدتي و فقهي ميان فرقه هاي اسلامي را يکي پس از ديگري تجربه مي کرد. با حضور امام باقر(ع) در اين عرصه، گام مهم و بسزايي در راستاي تبيين آراي شيعيان برداشته شد و جنبش تحسين برانگيزي در
حضرت محمد باقر علیه السلام در سال 57 هجری در «مدینه» چشم به جهان گشود. نامش محمد و کنیه اش ابوجعفر است و بسیاری از القاب وی اشاره به مقام علمی و معنوی ایشان دارد. این القاب عبارت اند از:
1. باقر، یعنی شکافنده علوم. در علت نامگذاری به آن می خوانیم: «لُقِّبَ بِهِ لِاَنَّهُ بَقَرَ الْعِلْمَ وَعَرَفَ اَصْلَهُ وَاسْتَنْبَطَ فَرْعَهُ وَ تَوَسَّعَ فیهِ وَ التَّبَقُّرُ التَّوَسُّعُ؛ [حضرت باقر علیه السلام ] به لقب باقر یاد شده است؛ چون علم را شکافت و پایه علم را شناخت و فرع آن را استنباط کرد و در آن
امام باقر (عليه السلام) در مرحله دوم از مراحل اهل بيت (عليهم السلام) به سر مي بردند. ايشان از ويژگيهايي برخوردار بود كه او را از امامان ديگر متميز كرده بود، و با توجه به اين ويژگيها مي توان به نقش ايشان در اين مرحله از امامت پي برد.1. امام باقر (عليه السلام) مژده اي از سوي پيامبر (صلي الله ليه و آله و سلم) ويژگي اولي كه مي توانيم در امام باقر (عليه السلام) ببينيم اين است كه وجود مبارك و فرخنده ايشان مژده اي از سوي رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) بود.بنا بر آن چه در تاريخ امام باقر (عليه
كلمات كليدي : امام باقر(ع)، مكتب علمي تشيع
«أنا مدينة العلم و عليٌ بابها فَمن أَراد الحكمة فليأتها من بابها»[1]
سال‌ها از بيان دلنشين و زيباي حضرت ختمي مرتبت (صلي‌الله‌عليه‌وآله) گذشت ولي نه اشخاص توفيق استفاده از اين علوم را داشته و نه شرايط زمان و مكان و حكومت‌ها اجازۀ بهره‌برداري از اين اقيانونس عظيم و عميق را داد.
وجود و ظهور يازده امام بعد از وجود مقدس اميرالمؤمنين علي (عليه‌السّلام) لطفي بزرگ براي امتي كه قدرشناس وجود نازنين، آن اولياء الهي نبودند.
بهترين موقعيت و
پس از رسول خدا، ظاهرا قرآن، به عنوان منبع اصلى 
شناخت مسايل عقيدتى وعبادى و سياسى، در جامعه اسلامى باقى ماند، اما از آن جا كه اين منبع ژرف نياز به مفسرانى آشنا با پيام وحى داشت و دستهاى سياست،اين مفسران واقعى (اهل بيت عليهم السلام) را در جامعه منزوى ساخته بود، با گذشت زمان، نيازهاى اعتقادى و پرسشهاى عبادى و مسايل مستحدث يكى پس از ديگرى رخ نمود و كسانى كه در جامعه به عنوان عالم و محدث شناخته مىشدند، ناگزير بايد جوابى را براى هر پرسش و مسأله تدارك مىديدند!
عدم احاطه كامل آنان بر مجموعه
چکیده
شناخت اسلام و تشیع در مغرب‌زمین به واسطه آثار اسلام‌پژوهان آن دیار صورت می‌پذیرد. نظر به جایگاه و شخصیت امام باقر (ع) و ویژگی‌های دوران امامت آن حضرت در تاریخ تشیع امامی، به‌ویژه دو مسئله اساسی درباره امام، یعنی موضع‌گیری سیاسی ایشان در برابر امویان و همراهی و ناهمراهی با جنبش‌های ضداموی و همچنین مسئله امامت ایشان، نزد شیعیان بسیار اساسی و زیربنایی است. بدین‌روی در نوشتار کنونی این دو مسئله از منظر روش‌شناسی خاورشناسان بررسی خواهد شد. دو روش مهم در میان خاورشناسان جایگاه خاصی دارد: روش
لقب باقر و شکافنده علوم توسط پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به حضرت باقر علیه السلام داده شده است. این مطلب در روایات بسیاری از طریق شیعه و سنی نقل شده است؛ در منابع شیعه در کتابهایی مانند: بحار الانوار، رجال کشی، کشف الغمة، امالی صدوق، امالی شیخ طوسی، اختصاص مفید، عیون الاخبار. و در منابع اهل سنت در کتابهای: مرآة الزمان فی تواریخ الاعیان (ج 5، ص 78)، تاریخ ابن عساکر، غایة الاختصار (ص 64)، تذکرة الخواص ابن جوزی (ص 337).
جابر بن عبداللَّه انصاری می گوید: روزی پیامبر اکرم صلی الله علیه
