بررسی گزارۀ «لا تجتمع اُمتی علی الضلالة» و جایگاه آن در اصل امامت

(مدت زمان لازم جهت مطالعه: 1 - 2 دقیقه)

256b

 چکیده

مقولۀ امامت، افزون بر کشاکش‌­های عینی، خاستگاه تضارب انگاره­ها در تطبیق آموزه­‌های اسلامی بر مصادیقی خاص نیز شده است. در این میان، استناد به واژگانی شکل­یافته در بستر این تحولات، زمینۀ مشروعیت­بخشی به یک نگاه را مطالبه کرده است. دعوی متزلزل اجماع اهل مدینه بر خلافت فردی خاص، نیازمند مبنایی شرعی بر حجیت بود که از مهم­ترین ادلۀ اثبات این انگاره، متن «لا تجتمع اُمتی علی الضلالة» دانسته شد. نقل معروف دیگر، یعنی «لا تجتمع اُمتی علی الخطأ» در هیچ­یک از مجامع و منابع کهن حدیثی سنی و شیعه مشاهده نمی­‌شود. هدف اصلی نگاشتۀ حاضر، که با روش توصیفی - تحلیلی سامان یافته، بررسی سندی و تبیین چیستی دلالت این دسته از متون است. برآیند این واکاوی بیانگر ضعف سندی تمام نقل­‌های این خبر در منابع عامه و خاصه است. جبران ضعف سندی با راهکار تواتر معنوی، افزون بر دور­بودن، مخالف با کمیت روایات متضمن حجیت اجماع است. افزون بر کندوکاو در سند، به لحاظ دلالت به نقد متن­محور با دو ملاک ادلۀ عقلی و ادلۀ نقلی پرداخته شده است. احتمال خوانش‌­های سازگار با متن، تأویل آن را به تفسیری مخالف با عقل و نقل ناسازگار می­‌سازد. برآیند بررسی اشکال­‌های سندی و دلالی، اصلِ جایگاه معصوم در عدم اجماع بر گمراهی در صورت اتفاق تمامی امت را اثبات و نقطۀ ثقل شکل­نیافتن ضلالت را، حضور معصوم می­‌نمایاند. 

 

 

مشاهده اصل مقاله

 

 

نویسندگان

سعید توکلی زاده 1 محمدتقی شاکر 2 1 دانشجوی دکتری کلام امامیه، دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران.

2 استادیار، پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)

 


چاپ   ایمیل