امامت و ولایت

 چرا برپایی مراسم مذهبی در دین اسلام مورد تاکید قرار گرفته است؟ چرا وهابیون مراسم مذهبی مثل عید غدیر خم را بدعت می دانند؟

مقدمه: یکی از اعمالی که مسلمین در طول تاریخ در موقعیت های خاص انجام می دهند برپایی مراسم جشن و شادی در روزها یا شب های خاصی است.

این کار به دلیل اهمیت و مبارک بودن آن موقعیّت انجام می شود؛ خواه ولادت امامی باشد یا بعثت پیامبر و یا مناسبت خاص.

مسلمین به جهت استفاده معنوی در آن اوقات مقدس و کسب فیض از معصومین در چنین مجالسی شرکت کرده و با بزرگداشت آن به برکات عظیمی دست می یابند.

ولی متأسفانه وهابیون در طول تاریخ علاوه بر این که از چنین برکاتی استفاده نمی کنند، دیگران را نیز از برپایی چنین مجالسی منع کرده و از این طریق خواست دشمنان اسلام را جامه عمل می پوشانند.

زیرا دشمن هرگز نمی خواهد مسلمانان با مقدساتشان تجدید عهد نمایند. به خاطر اهمیت موضوع، آن را در این جا بررسی می کنیم.

چرا وهابیون مراسم مذهبی مثل عید غدیر خم را بدعت می دانند؟ فتاوای وهابیون در منع مراسم مذهبی مثل مراسم غدیر 1 - ابن تیمیه می گوید: «... نوع دوم از ایام، روزهایی است که در آن اتفاقی افتاده است؛ همانند هجدهم ذی حجه و این که برخی آن روز را عید می گیرند اصل و اساسی ندارد.

زیرا پیشینیان و نیز اهل بیت و دیگران آن روز را عید نگرفتند و اعیاد، شریعتی از شرایع است که در آن باید از دستور متابعت نمود، نه آن که بدعت گذاری کرد، این عمل همانند اعمال نصارا است که حوادث حضرت عیسی علیه السلام را عید می گیرند».(1)

2 - شیخ عبدالعزیز بن باز می گوید: «جایز نیست برای پیامبر و غیر پیامبر مراسمی برپا شود و این عمل از بدعت های در دین است، زیرا پیامبرصلی الله علیه وآله و خلفای راشدین و دیگران از صحابه و تابعین اینچنین عملی انجام نداده اند».(2)

3 - اعضای دائمی فتوای وهابیون می گویند: «جایز نیست در سوگ انبیا و صالحین و نیز زنده کردن یاد آنان در روز تولدشان و برداشتن عَلَم، چراغانی و شمع نصب کردن بر قبورشان مراسمی برگزار شود.

زیرا تمام این امور از بدعت هایی است که در دین وارد شده و از موارد شرک است و پیامبرصلی الله علیه وآله و انبیا و صالحینِ گذشته این چنین نکرده اند. صحابه و هیچ یک از امامان مسلمین هم در طول سه قرن که بهترین قرن هاست چنین نکردند».(3)

4 - ابن فوزان می گوید: «بدعت های این عصر زیاد است؛ از جمله برپایی جشن به مناسبت ولادت پیامبرصلی الله علیه وآله در ماه ربیع الاول می باشد».(4)

5 - ابن عثیمین می گوید: «برپایی مراسم جشنِ تولد برای فرزند که در آن تشبّه به دشمنان خداست از عادت مسلمین نبوده، بلکه از دیگران به ارث گذاشته شده است. پیامبرصلی الله علیه وآله فرمود: هرکس به قومی شبیه شود از زمره آن قوم به حساب می آید».(5)

پاسخ به فتوای وهابیون از منظر قرآن برپایی مراسم از دیدگاه قرآن ظاهرا وهابیت با قرآن آشنا نیستند و خلاف دستورات قرآن عمل می کنند.آنچه قرآن می فرماید با مراجعه به قرآن پی می بریم که برپایی مراسم و یادبود از مسائلی است که اصل آن را قرآن امضا، بلکه بدان ترغیب نموده است:

1- مراسم غدیر، مانند مراسم حج یاد بود انبیا و اولیای الهی از آیات مربوط به حج پی می بریم که بیشتر آن ها در حقیقت برپایی یادبود انبیا و اولیای الهی است، غدیر هم از پیامبر(ص) و اولیای او جدا نا پذیر است.که به چند نمونه از آن اشاره می کنیم:

الف - مقام ابراهیم علیه السلام خداوند متعال می فرماید: «مقام ابراهیم را جایگاه پرستش خداوند قرار دهید.»(6)

ب - صفا و مروه خداوند متعال می فرماید: { «صفا و مروه از شعائر دین خداست، پس هر کس حجّ خانه کعبه یا اعمال مخصوص عمره به جای آورد پس باکی نیست که سعی صفا و مروه نیز به جای آورد.»(7) خداوند متعال سعی بین صفا و مروه را از مناسک حجّ قرار داد تا کوشش هاجر بین صفا و مروه در خاطره ها زنده گردد.

ج - قربانی خداوند متعال می فرماید: ؛«پس مژده پسر بردباری را به او دادیم. آن گاه [که آن پسر رشدی یافت با او به سعی و عمل شتافت. ابراهیم گفت: ای فرزند گرامی من! در عالم خواب چنین دیدم که تو را قربانی کنم، نظرت در این واقعه چیست؟ گفت: ای پدر!

هرچه مأموری انجام ده، که ان شاء اللَّه مرا از صابرین خواهی یافت. پس چون هر دو تسلیم امر حق گشتند، او را برای کشتن به روی افکند، ما در آن حال خطاب کردیم که ای ابراهیم!

تو مأموریت عالم رؤیا را انجام دادی ما نیکوکاران را چنین نیکو پاداش می دهیم، این ابتلا همان امتحانی است که حقیقت حال ایمان را روشن می کند و ما بر او ذبح بزرگی فدا ساختیم.» (8)

خداوند متعال به پاس این فداکاری، حاجیان را امر نموده تا در منا به حضرت ابراهیم اقتدا کرده و به یادبود آن عمل عظیم و امتحان بزرگ، گوسفندی را در سرزمین منا قربانی نمایند.

د - رمی جمرات احمد بن حنبل و طیالسی در مسندهای خود از رسول خداصلی الله علیه وآله چنین نقل می کنند: جبرئیل ابراهیم را به سوی جمره عقبه برد، در آن هنگام شیطان بر او نمایان گشت، ابراهیم هفت سنگ به او پرتاب نمود که صدای شیطان از آن بلند شد.

سپس نزد جمره وسطی آمد، باز شیطان بر او ظاهر شد، در آن هنگام نیز هفت سنگ بر او پرتاب نمود که صدای او بلند شد. آن گاه به سوی جمره قصوی آمد، باز هم شیطان بر او ظاهر شد و حضرت ابراهیم او را با هفت سنگ رمی نمود، به حدّی که صدایش در آمد.(9)

مشاهده می نماییم که چگونه خداوند متعال به خاطر یادبود این قضیه آن عمل را برای حجاج واجب کرده تا یاد واقعه اتفاق افتاده زنده بماند.

2- مراسم غدیر، جزء شعائر الهی خداوند متعال می فرماید: {وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَی الْقُلُوبِ ؛(10) «و هر کس شعائر دین خدا را بزرگ و محترم دارد، این صفت دل های با تقواست.»

کیفیت استدلال به این آیه شریفه آن است که شعائر جمع شعیره به معنای نشانه است و شعائر خداوند به معنای نشانه های خداوند و دین اوست.

لذا هر عملی که مردم را به سوی خدا و دینش رهنمون و یادآوری کند، جزء شعائر الهی است که یکی از آن ها برپایی مراسم جشن غدیر است که در آن وقت مردم با ذکر فضایل و کمالات آن ولیّ، به خداوند متعال نزدیک می شوند.

3- مراسم غدیر، ایام غلبه حق بر باطل خداوند متعال می فرماید: {وَ ذَکِّرْهُمْ بِأَیَّامِ اللَّهِ ؛(11) «و یادآوری ده آنان را به روزهای خداوند.»مقصود از ایام خدا، ایام غلبه حق بر باطل و ظهور حق است، که غدیر نیز یکی از مصادیق آن است،

زیرا در آن روز پیامبرصلی الله علیه وآله، جانشین خود را به مردم معرفی کرد، تا ادامه دهنده راه خود باشد.

4- مراسم غدیر، یاد بود اجر رسالت نبوی خداوند متعال می فرماید: {قُلْ لَا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی ؛(12) «[ای رسول خدا به امت بگو: من از شما اجر رسالت جز این نمی خواهم که مودت و محبت مرا در حقّ خویشاوندانم منظور دارید.»

بنابراین با برپایی مراسم غدیر و یادبود آن مقداری از اجر رسالت نبوی را ادا کرده ایم.

5- مراسم غدیر، زنده کردن غدیر برای احترام خداوند متعال می فرماید: {وَ الضُّحَی * وَ اللَّیْلِ إِذَا سَجَی ؛(13) «قسم به شب تار هنگامی که جهان را در پرده سیاه بپوشاند.»

حلبی در سیره حلبیه می گوید: «خداوند متعال در این آیه به شب میلاد پیامبرصلی الله علیه وآله قسم یاد کرده است. برخی گفته اند که مراد، شب اسراء است و مانعی ندارد که قسم به هر دو باشد».(14)

واضح است که قسم خوردن به چیزی حکایت از اهمیت آن دارد. لذا با قسم، یاد آن را در ذهن مردم زنده کرده تا آن را مورد احترام قرار دهند. مراسم غدیر نیز از همین قبیل است.

6- مراسم غدیر، مصادیق تکریم و تعظیم پیامبر اکرم صلی الله علیه خداوند متعال در تأیید یاری رسانان و تعظیم کنندگان پیامبر می فرماید: {فَالَّذِینَ آمَنُوا بِهِ وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِی أُنزِلَ مَعَهُ أُوْلَئِکَ هُمْ الْمُفْلِحُونَ ؛(15)

«پس آنان که به او گرویدند و حرمت و عزت او را نگاه داشتند و یاریش کردند و از نوری که به او نازل شده پیروی کردند آن گروه به حقیقت رستگاران عالمند.»

خداوند متعال در این آیه شریفه یاری کنندگان و تعظیم کنندگان پیامبر را ستوده و به رستگاری بشارت داده است. حال آیا برپایی مراسم در روز میلاد پیامبرصلی الله علیه وآله یا مبعث او و یا غدیر خم که جشن وصایت و جانشینی رسول است از مصادیق تکریم و تعظیم پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نیست؟

7- مراسم غدیر، نوعی بالا بردن سطح فکری مردم خداوند متعال در شأن پیامبر می فرماید: {وَ رَفَعْنَا لَکَ ذِکْرَکَ ؛(16) «نام تو را بلند کردیم.»

بنابراین برپایی مراسم غدیر، نوعی بالا بردن سطح فکری مردم نسبت به رسول خداصلی الله علیه وآله و جانشین او و شناساندن موقعیت پیامبرصلی الله علیه وآله به مردم است.

اگر کسی اشکال کند که طبق مفاد آیه شریفه، نصرت و تکریم و تعظیم پیامبرصلی الله علیه وآله اختصاص به خداوند متعال دارد.

در جواب می گوییم: خداوند در جایی دیگر می فرماید: {وَ یَنْصُرَکَ اللَّهُ نَصْراً عَزِیزاً}؛(17) آیا کسی در این مورد گمان می کند که نصرت پیامبرصلی الله علیه وآله مخصوص به خداوند است و ما در این باره هیچ تکلیف نداریم؟

8- مراسم غدیر، تثبیت قلوب هم چنین خداوند می فرماید: {وَکُلّاً نَقُصُّ عَلَیْکَ مِنْ أَنْبَاءِ الرُّسُلِ مَا نُثَبِّتُ بِهِ فُؤَادَکَ ؛(18) «و ما این حکایات و اخبار انبیا را بر تو بیان می کنیم تا قلب تو را به آن قوی و استوار گردانیم.»

از این آیه به خوبی استفاده می شود که حکمت بیان سرگذشت انبیا برای پیامبرصلی الله علیه وآله تثبیت قلب پیامبرصلی الله علیه وآله است، تا در مشکلات ثابت قدم باشد.

شکی نیست که مسلمانان در این برهه از زمان احتیاج بیشتری به تثبیت قلوب دارند. لذا جا دارد که به مناسبت های خاص همانند :

روز میلاد پیامبرصلی الله علیه وآله یا مبعث یا غدیر خم، مردم را در محلی مقدس جمع کرده و آنان را به فضیلت آن روز یا شب آگاه ساخته و با سیره و فضایل پیامبرصلی الله علیه وآله آشنا سازیم تا قلوب مردم به دین الهی تقویت شود.

پاسخ به فتوای وهابیون از از دیدگاه احادیث و روایات
با مراجعه به روایات نیز می توان به مشروعیت چنین مجالسی مانند مراسم غدیر پی برد:

1- اهمیت دادن به بعضی روزها ، نمادی از مراسم غدیر 1 - مسلم از ابن قتاده نقل می کند که از رسول خداصلی الله علیه وآله در مورد علت استحباب روزه روز دوشنبه سؤال شد؟ فرمود: بدان جهت است که من در آن روز متولد شده و در آن روز بر من قرآن نازل گشت.(19)

2 - مسلم از ابن عباس نقل می کند: هنگامی که پیامبرصلی الله علیه وآله وارد مدینه شد مشاهده نمود که یهودیان روز عاشورا را روزه می گیرند، از علت آن سؤال نمود؟ گفتند:

این روزی است که خداوند موسی و بنی اسرائیل را بر فرعون پیروز گردانید، لذا آن روز را تعظیم می دارند، پیامبرصلی الله علیه وآله فرمود: ما سزاوارتر به این عمل هستیم. لذا دستور داد تا روز عاشورا را روزه بدارند.(20)

ابن حجر عسقلانی بنابر نقل سیوطی بدین حدیث بر مشروعیت برپایی مراسم ولادت پیامبرصلی الله علیه وآله استدلال نموده است.(21)

3 - حافظ بن ناصرالدین دمشقی نقل می کند: «به نقل صحیح وارد شده که در روز دوشنبه به ابولهب تخفیف عذاب داده می شود، به جهت آن که کنیزش ثویبة را در میلاد پیامبرصلی الله علیه وآله از روی خوشنودی آزاد کرد».(22)

از این مورد به طریق اولویت استفاده می کنیم که برپایی مراسم در مولد پیامبرصلی الله علیه وآله و یادبود آن حضرت از طرف یک مؤمن ارزش عظیمی دارد.

عقیقه روز هفتم ، نمادی از مراسم غدیر بیهقی از انس چنین نقل می کند: پیامبرصلی الله علیه وآله بعد از نبوّتش از طرف خود گوسفندی را عقیقه نمود، با آن که در روایات وارد شده که ابوطالب برای پیامبر در روز هفتم ولادتش گوسفندی را عقیقه کرده بود.(23)

سیوطی می گوید: «عقیقه هیچ گاه دوبار تکرار نمی شود، لذا باید این عمل پیامبرصلی الله علیه وآله را بر این حمل کنیم که پیامبر به جهت اظهار شکر از این که خداوند او را آفریده و رحمت برای عالمیان قرار داده است، عقیقه نمود.

همان گونه که آن حضرت بر خود درود می فرستاد و به همین جهت مستحب است که ما هم به جهت شکرگذاری به درگاه الهی، در روز ولادتش اجتماع نموده و با اطعام دادن و امثال این امور که جنبه تقرّبی دارد شکر خدا را اظهار نماییم».(24)

فضیلت روز جمعه، نمادی از مراسم غدیر ترمذی از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نقل می کند که آن حضرت در مورد فضیلت روز جمعه فرمود: در آن روز است که آدم خلق شد.(25)

از این حدیث استفاده می شود که برخی از ایام به جهت اتفاق خاص و مبارکی که در آن رخ داده، فضیلت دارد، حال چه رسد به روزی که در آن روز، میلاد پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله و یا روز تعیین جانشین برای او باشد.

عید غدیر از دیدگاه اسلام از جمله اموری که موجب جاودانگی داستان غدیر گشته و مفاد آن را ثابت و محقّق ساخته است، عید قرار گرفتن آن است

. روز غدیر، عید به شمار آمده و روز و شب آن همراه با عبادت و خشوع و جشن و نیکی به ضعیفان و توسعه بر خود و خانواده قرار گرفته است و مردم در این جشن، لباس های خوب و زینت های خود را می پوشند.

هر گاه مردم به این گونه امور گرایش داشته باشند، در پی عوامل آن رفته، از راویان آن جستجو کرده و به سرودن اشعار و نقل کردن آن می پردازند.

و این گونه در هر دوره ای، همه ساله توجّه نسل ها به آن معطوف می شود و همواره سندهای واقعه و متون و اخبار مربوط به آن خوانده می شود و ماندگار می گردد. در رابطه با عید غدیر از دو جهت بحث است:

عید غدیر اختصاص به شیعه ندارد این عید، تنها به شیعه مربوط نیست، هر چند که شیعه، دلبستگی خاصّی نسبت به آن دارد. فرقه های دیگر مسلمین هم در عید گرفتن غدیر، با شیعه شریکند.

و بزرگانی از غیر شیعه در فضیلت این روز و عید بودنش به خاطر تعیین امیر المؤمنین علیه السلام به مقام والای ولایت از سوی حضرت رسول صلی الله علیه وآله سخنانی ابراز کرده اند؛

چرا که این موسم، موسم شادمانی هواداران حضرت علی علیه السلام است؛ چه او را به عنوان جانشین بلا فصل پیامبرصلی الله علیه وآله بدانند، چه چهارمین خلیفه.

بیرونی در «الآثار الباقیة» روز غدیر خم را از روزهایی می داند که اهل اسلام آن را از اعیاد به حساب آورده اند.(26)

ابن طلحه شافعی می گوید: «روز غدیر خم، امیر المؤمنین علیه السلام آن را در شعر خود ذکر کرده و آن روز عید و موسم به حساب می آید، زیرا آن روز وقتی است که رسول خداصلی الله علیه وآله او را به این منزلت منصوب کرده و بر سایر خلائق برتری داده است».(27)

و نیز می گوید: «هر معنایی که اثباتش ممکن است و لفظ مولی برای رسول خداصلی الله علیه وآله بر آن دلالت داشته باشد، حضرت صلی الله علیه وآله آن را برای علی علیه السلام قرار داده است، و این

مرتبه ای است بلند، و منزلتی است عظیم، و درجه ای است عالی، و مکانتی است رفیع، که پیامبرصلی الله علیه وآله حضرت علی علیه السلام را به آن اختصاص داده است. و لذا آن روز، روز عید و موسم سرور برای اولیای الهی گشته است».(28)

از کتب تاریخ، استفاده می شود که امّت اسلامی در شرق و غرب، در عید بودن آن متّفق اند و مصریان و مغربیان و عراقیان، به جایگاه آن اعتنا و اهتمام داشته اند.

و روز غدیر نزد آنان به عنوان روزی مشخّص برای نماز، دعا، خطبه و مدیحه سرایی مشهور بوده است، و نامگذاری این روز به عید، مورد اتفاق بوده است. (29)

ابن خلّکان می گوید: «پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله هنگام بازگشت از مکّه در حجّة الوداع، وقتی به غدیر خم رسید، میان خود و علی علیه السلام عقد برادری بست و او را برای خود، همچون هارون برای حضرت موسی علیه السلام دانست و فرمود:

«خدایا! کسانی که ولایت او را پذیرا شدند دوست بدار و کسانی که تحت سلطه ولایت او نرفته و با او دشمنی ورزیدند دشمن بدار، و یارانش را یاور باش و خوار کنندگانش را خوار کن». و شیعه را به این روز، دلبستگی خاصّی است. (30)

سخنِ ابن خلّکان را مسعودی تأیید کرده است، آن جا که می گوید: فرزندان حضرت علی علیه السلام و شیعیان او این روز را بزرگ می دارند. (31)

ثعالبی نیز پس از آن که شب غدیر را از شب های مشهور نزد امّت شمرده است می نویسد: «و این، شبی است که فردایش پیامبر خداصلی الله علیه وآله در غدیر خم، بر فراز جهاز شتران خطبه خواند و فرمود: «من کنت مولاه فعلیّ مولاه...»، و شیعیان، این شب را گرامی داشته، به احیاء و عبادت می پردازند(32)

مبدأ عید غدیر با مراجعه به تاریخ پی می بریم که مبدأ این عید بزرگ به عصر پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله باز می گردد. مبدأ آن زمانی بود که پیامبرصلی الله علیه وآله در صحرای غدیر خم حضرت علی علیه السلام را به امامت و ولایت از جانب خداوند منصوب کرد.

در آن روز هر مؤمنی بدین جهت مسرور شد. و لذا نزد حضرت علی علیه السلام آمده و بر او تبریک گفتند. از جمله کسانی که او را تبریک گفتند عمر و ابوبکر بود که قبلاً به آن اشاره کردیم.

و نیز به جهت تبریک و بزرگداشت این واقعه افرادی از قبیل حسان بن ثابت، قیس بن سعد بن عباده انصاری و دیگران این واقعه را به شعر درآوردند.

بعضی از پیام های غدیر برخی در این زمان با طرح «کاربردی کردن غدیر» درصدد پیاده کردن پیام های «غدیر» در جامعه اسلامی اند. اینک جا دارد این موضوع به طور دقیق موشکافی و بررسی شده که «غدیر خم» چه پیام هایی داشته است؟

آیا پیام های آن اختصاص به عصر رسول صلی الله علیه وآله و بعد از وفات او داشته یا قابل اجرا و پیاده شدن تا روز قیامت است؟ اینک به برخی نکته ها و پیام های غدیر که برپایی جشن ها سبب یادآوری و ابلاغ آن به مردم می شود می پردازیم:

1- علی علیه السلام شخصیتی معصوم است بعد از هر پیامبری احتیاج به شخصیتی معصوم است که در خطّ او بوده و ادامه دهنده راه و تبیین کننده مرام آن پیامبر است، و لااقل در حدّ حفظ کیان و مجموعه شریعت، نگهبان و پاسدار دین باشد،

همان گونه که رسول خداصلی الله علیه وآله برای بعد از خود جانشینی را در این امر معیّن نمود، و در این زمان این شخص امام مهدی علیه السلام است.

2- علی علیه السلام از جانب خداوند است جانشینان پیامبران باید از جانب خداوند منصوب شده و توسط پیامبر معیّن و معرفی گردند، همان گونه که پیامبرصلی الله علیه وآله برای خود جانشین معیّن کرد؛ زیرا مقام امامت مقامی الهی است و هر امامی باید از جانب خداوند به طور خاص و عام بر این سمت منصوب گردد.

یکی از پیام های غدیر مسأله رهبری و صفات و خصوصیات او است، هر کس نمی تواند رهبر و جانشین پیامبرصلی الله علیه وآله در جامعه اسلامی باشد،

3- علی علیه السلام مجری فرمان و دستورات پیامبر(ص)است رهبر باید کسی همانند حضرت علی علیه السلام باشد که در خط پیامبر بوده و مجری فرمان و دستورات او باشد وگرنه بر مردم است که با او بیعت نکنند. در نتیجه: مسأله غدیر با مسأله سیاسی اسلام گره خورده است.

ما در کشور یمن مشاهده می کنیم که از اواسط قرن چهارم به بعد مسأله جشن های غدیر مطرح بوده و هر سال در روز غدیر خم آن صحنه عظیم را به نمایش می گذارند و مردم آن روز تجدید خاطر کرده و با وضعیت و شرایط رهبری در جامعه نبوی آشنا می شوند.

گرچه در سال های اخیر حکومت وقت پی به آثار و پیام های مهمّ آن برده و شدیداً با برپایی آن مقابله کرده است و حتی هر سال تعدادی به جهت اصرار برای برپایی آن کشته می شوند، ولی مردم در برپایی آن مصمّم اند، و این به جهت آثار و برکات و پیامدهای این قضیه در جامعه اسلامی است.

4- علی علیه السلام الگوی جامعه اسلامی است غدیر یک پیام همیشگی دارد و آن این که الگوی جامعه اسلامی و رهبر و مقتدای آن بعد از پیامبرصلی الله علیه وآله باید حضرت علی علیه السلام و امثال او از امامان معصوم باشند.

آنان کسانی هستند که بر ما ولایت و سلطه دارند و ما باید با تقرب و نزدیکی به آن بزرگواران تحت سلطه تکوین و تشریع آنان قرار گرفته تا از برکات فیض وجودشان بهره مند شویم.

5- غدیر علی علیه السلام نمادی از تشیّع است غدیر و برپایی جشن های آن نمادی از تشیّع است، و در حقیقت واقعه غدیر اعلام این پیام است که باید همیشه با حقّ که بر محوریّت حضرت علی علیه السلام و اولاد او است پیمان بست تا به پیروزی نایل شد.

6- علی علیه السلام در ابلاغ دین پیامبر (ص) کم نگذاشته است نکته و پیام دیگری که از واقعه غدیر استفاده می شود اینکه انسان باید در ابلاغ حق و حقیقت اصرار ورزیده و از بیان آن کوتاه نیاید؛ زیرا پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله گرچه می دانست.

مردم بعد از وفاتش به سفارشات او عمل نخواهند کرد، ولی حجت را بر مردم تمام کرده و در هیچ موقعیت مناسب خصوصاً در حجة الوداع و در غدیر خم از بیان حق و پافشاری بر آن کوتاه نیامد.

7- غدیرعلی علیه السلام تا روز قیامت باقی است یکی دیگر از پیام های غدیر که تا روز قیامت باقی است مسأله مرجعیت دینی اهل بیت علیه السلام است. و لذا پیامبرصلی الله علیه وآله در همین ایّام بود که حدیث «ثقلین» را بیان کرده و مردم را به رجوع به اهل بیت معصومش برای اخذ شریعت خود رهنمون ساخت.

8- علی علیه السلام برای حفظ اسلام مصلحت اندیش بود یکی دیگر از پیام های غدیر آن است که در برخی از مواقع به جهت حفظ مصلحت و در نظر گرفتن مصلحت اهمّ باید از مصلحت مهم گذشت و آن را فدای مصلحت اهمّ نمود.

حضرت علی علیه السلام با آن که از جانب خداوند سبحان و با ابلاغ رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله به مقام خلافت و رهبری جامعه اسلامی منصوب شد،

ولی هنگامی که مقابله و جنگ و خونریزی به جهت به دست آوردن حق خود را به صلاح و مصلحت اسلام و مسلمین ندید، تنها به موعظه و تذکّر و اتمام حجّت و اظهار مظلومیّت خود اکتفا کرد تا اسلام محفوظ بماند؛

زیرا به طور حتم اگر حضرت علی علیه السلام غیر از آن چه انجام داد، عمل می نمود فاجعه ای بزرگ بر اسلام و مسلمین وارد می شد که جبران پذیر نبود.

و این درسی برای امّت اسلامی تا روز قیامت است، که گاهی باید به جهت حفظ مصلحت اهم از امر مهم گذشت.

9- غدیر اکمال دین و اتمام نعمت اکمال دین و اتمام نعمت و رضایت خداوند سبحان در بیان حق و حقیقت و اتمام حجت بر مردم است، همان گونه که در آیه «اکمال» به آن اشاره شده است.

10- غدیر اعلام عمومی جانشینی است برای تبلیغ و بیان حق باید اعلان عمومی کرده و مخفی کاری ننمود، همان گونه که پیامبرصلی الله علیه وآله در حجة الوداع به جهت ابلاغ امر ولایت اعلان عمومی نمود، و نیز قبل از پراکنده شدن مردم در ملأ عام ولایت را ابلاغ نمود.

11- مسئله جانشینی در راس امور است مسأله خلافت و جانشینی و رهبری صحیح امت اسلامی در رأس امور است و هیچ گاه نباید معطّل گردد، همان گونه که رسول خداصلی الله علیه وآله با وجود آنکه در مدینه مرض خطرناکی وارد شده و گروه زیادی را زمین گیر ساخته بود.

ولی به جهت ابلاغ امر ولایت به این مشکل توجهی نکرده سفر خود را انجام داد و در آن سفر موضوع ولایت و جانشینی و رهبری بعد از خود را به مردم ابلاغ نمود.

12- مسئله جانشینی رکن و ستون فقرات جامعه اسلامی موضوع رهبری صحیح در جامعه اسلامی به منزله شالوده و روح اسلام و شریعت است و در صورتی که ابلاغ نگردد رکن و ستون فقرات جامعه اسلامی از هم متلاشی خواهد شد.

لذا قرآن در این باره خطاب به پیامبرش می فرماید: {وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ (33) «و اگر چنین نکنی رسالت پروردگارت را نرسانده ای.

13- پیام غدیر از منظر امام خمینی(ره) ولایتی که در غدیر است به معنای حکومت است نه معنای مقام معنوی، مساله، مساله حکومت است. مساله سیاست است خدای تبارک و تعالی این حکومت و این سیاست را امر کرد که پیغمبر به حضرت امیر واگذار کند. (34)

روز غدیر از بزرگ‌ترین اعیاد مذهبی است، این عید عیدی است که متعلق مستضعفان است. عید محرومان است عید مظلومان جهان است.

عیدی است که خدای تبارک و تعالی به‌وسیله پیامبر اکرم (ص) برای اجرای مقاصد الهی و ادامه تبلیغات و ادامه راه انبیاء، حضرت امیر را منصوب فرمودند. (35)

14- پیام غدیر از منظر مقام معظم رهبری(مدظله العالی) عید غدیر را فرمودند «عیدالله الاکبر» از همه اعیاد در تقویم اسلامی این عید بالاتر است، پر مغزتر است، تاثیر این عید از همه اعیاد بیش‌تر است. چرا؟

چون تکلیف امت اسلامی در زمینه‌ی هدایت در زمینه حکومت در این حادثه غدیر معین شده است. حرفی نیست که بر طبق توصیه پیامبر اعظم در غدیر عمل نشد، پیغمبر هم طبق بعضی روایات خبر داده بود که عمل نخواهد شد اما مساله غدیر، مساله ایجاد یک شاخص است.

یک معیار و میزان است تا آخر دنیا مسلمانان می‌توانند این شاخص را این معیار را جلوی خودشان قرار بدهند و تکلیف مسیر عمومی امت را معین کنند.(36)

خصوصیت غدیر در مساله ولایت است، آن عاملی که ضامن اجرای احکام است، حکومت اسلامی و حاکمیت قران است والا اگر آحاد مردم، ایمان و عقیده و عمل شخصی داشته باشند .

لیکن حاکمیت چه در مرحله قانون‌گذاری و چه در مرحله اجرا در دست دیگران باشد، تحقق اسلام در آن جامعه به انصاف دیگران بستگی دارد. (37)

نتیجه: در پایان این بحث که ثابت شد برپایی مراسم و یادبود اولیای الهی همانند مراسم عید غدیر ریشه دینی دارد .به آثار و برکات مراسم غدیر اشاره می کنیم

1 - مراسم غدیر خم در مردم با بنیان گذار دین و مکتب و مذهب خود تجدید عهد و پیمان می بندند که ادامه دهنده راه او باشند و به خود چنین وانموϠمی کنند که امام و مقتدایش چنین شخصیتی است که باید در راه او قدم بردارند.

2 - مراسم غدیر خم با اظهار تولّی و ارتباط باطنی با آن حضرت از فیوضات معنوی و برکات وجود او بهره مند می شود.

3 –در مراسم غدیر خم در حقیقت به دشمنان خود این پیام را می رسانند که ما کسانی هستیم که رهبرمان مولا علی علیه السلام است او ظلم ستیز و طرد کننده ظالم بود.

او در راه پیاده شدن احکام الهی با هیچ کس مماشات نداشت او... ما نیز این خط را دنبال کرده و با پیروی از او چنین خواهیم کرد.

4 - مراسم غدیر خم هرساله مسلمانان در آن روز به یاد پیامبرصلی الله علیه وآله و اولیای الهی افتاده و محبتشان نسبت به او زیادتر می گردد.

5 - مراسم غدیر خم برخی از کمالات و فضایل آن حضرات تشریح و توضیح داده می شود و مردم نیز با تأسی کردن به آنان به خدا نزدیک تر می شوند.

6 - مراسم غدیر خم با اظهار فرح و شادی، ایمان و ارادت خود را به پیامبرصلی الله علیه وآله و اولیای الهی ابراز داشته و آن را مستحکم می سازند.

7 - در پایان مراسم غدیر خم با اطعام و پخش شیرینی به ثواب اطعام رسیده و گروهی از ضعفا از این مجالس بهره مادی نیز می برند.

8 - مراسم غدیر خم یاد خدا زنده شده و مقدار زیادی از آیات قرآن تلاوت می شود.

9 – مراسم غدیر خم فرصت مناسبی است که مردم بیشتر بر پیامبر خود درود بفرستند.

10 - مراسم غدیر خم موقعیت مناسبی برای دعوت مردم به خدا و دستورات او فراهم می گردد.

پی نوشت: 1- اقتضاء الصراط المستقیم، ص 293-295. 2- مجموع فتاوی و مقالات متنوعة، ج 1، ص 183. 3- اللجنة الدائمة من الفتوی، رقم 1774. 4- البدعة، ابن فوزان، ص 25و27. 5- فتاوی منار الاسلام، ج 1، ص 43. 6. سوره بقره، آیه 125. 7. سوره بقره، آیه 158. 8. سوره صافات، آیات 101-107. 9. مسند احمد، ج 1، ص 306 ؛ مسند الطیالسی، ح 2697. 10. سوره حج، آیه 32. 11. سوره ابراهیم، آیه 5. 12. سوره شوری، آیه 23. 13. سوره ضحی، آیات 1و2. 14. السیرة الحلبیه، ج 1، ص 58. 15. سوره اعراف، آیه 157. 16. سوره انشراح، آیه 7. 17. سوره فتح، آیه 3. 18. سوره هود، آیه 120. 19. صحیح مسلم، ج 2، ص 819. 20. صحیح مسلم، ح 1130 ؛ صحیح بخاری، ج 7، ص 215. 21. الحاوی للفتاوی، ج 1، ص 196. 22. مورد الصادی فی مولد الهادی. 23. الحاوی، ج 1، ص 196. 24. همان. 25. صحیح ترمذی، ح 491. 26. الآثار الباقیة فی القرون الخالیة، ص 334. 27. مطالب السؤول، ص 53. 28. همان، ص 56. 29. وفیات الاعیان، ابن خلکان، ج 1، ص 60 و ج 2، ص 223. 30. همان. 31. التنبیه و الإشراف، مسعودی، ص 221. 32-. ثمار القلوب، ثعالبی، ص 511. 33.سوره مائده، آیه 67. 34.صحیفه ج 20 ص 113-115 35.صحیفه ج 19 ص 163 36.سخنرانی رهبر در تاریخ: 15/09/1388 37.سخنرانی رهبر در تاریخ: 16/01/1378