مصداق شناسی آیه « وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکتَابِ »

(مدت زمان لازم جهت مطالعه: 1 دقیقه)

156c

چکیده

ازجمله موضوعاتی که میان مفسران شیعه و شماری از مفسران اهل سنت، مورد اختلاف واقع شده، مصداق شناسی آیه <مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکتَابِ> است. مفسران شیعه و شماری از عالمان اهل سنت مصداق این آیه را حضرت امیر علیه السلام می‏دانند؛ اما در برابر، برخی از مفسران اهل سنت، عبدالله بن سلام، عالمان یهود و نصارا و تمام مؤمنان را سه مصداق دیگر آیه دانسته‏اند. این مقاله با بررسی دیدگاه‏های مختلف مفسران فریقین و تحلیل آنها، تطبیق آیه بر مصادیقی غیر از حضرت امیر را موردنقد قرار داده و مدعای

رمزگشایی از تشبیه عددی ائمه به نقبای بنی اسرائیل: «در حد یث نبوی کعدة نقباء بنی اسرائیل»

(مدت زمان لازم جهت مطالعه: 1 دقیقه)

202c

چکیده

این مقاله به بررسی روایات تشبیه اوصیای پیامبر اکرم صل الله علیه وآله به نقبای بنی اسرائیل و همچنین امکان وجود معنایی فراتر از تساوی عددی برای این روایات، پرداخته و درصدد پاسخ به این پرسش برآمده است که آیا در این تشبیهات، تنها عدد دوازده، بار شباهت را به دوش می کشد یا آن که شباهت دیگری نیز بین مشبّه و مشبّهٌ به در میان است؟ برای پاسخ به این پرسش، با بررسی جایگاه نقبا در تورات و ریشه شناسی واژۀ «نقیب» در نسخه های کهن تورات به زبان های عبری، آرامی، سریانی و یونانی، گوهر معنایی «منتخب و

حدیث شهادت خضر بر دوازده امام: بررسی اصالت و نحوه انتقال از اصول اولیه به جوامع حدیثی

(مدت زمان لازم جهت مطالعه: 1 دقیقه)

155c

چکیده

یکی از شواهد روایی امامیه در باب عدد ائمه، حدیث شهادت خضر علیه السلام بر دوازده امام علیهم السلام است که کلینی و برخی محدثین دیگر به واسطۀ احمد بن محمد بن خالد برقی در کتاب های خود آورده اند. برقی نقل دیگری از این حدیث را در بخش کتاب العلل از المحاسن، بدون اسامی کامل ائمه علیهم السلام آورده، که این امر موجب بروز تردیدهایی در اصالت نقل کامل آن شده است. این مقاله از خلال تطبیق اسناد حدیث خضر نشان می دهد منبع اصلی این حدیث با ذکر کامل اسامی ائمه علیهم السلام ، کتاب راوی اصلی آن، ابوهاشم

دوازده امام در تورات؛ نگاهی نو به بشارت ابراهیم درسفر پیدایش

(مدت زمان لازم جهت مطالعه: 1 دقیقه)

201c

چکیده

یکی از پرسش های مربوط به آیات 17: 18 و 17: 20 از سفر پیدایش تورات، این است که آیا این آیات را می توان اشارت و بشارتی به پیامبر اسلام و دوازده امام شیعیان دانست؟ با تأملی دقیق در دعای ابراهیم برای فرزندش اسماعیل علیهما السلام (پیدایش 18: 17) و نیز نحوۀ استجابت الهی (پیدایش 20: 17) می توان ادعا کرد که خداوند به ابراهیم علیه السلام بشارت داده که امامت را در پیامبر اسلام و دوازده امام از نسل اسماعیل علیهم السلام قرار دهد. از سویی با توجّه به قرائن درون متنی و برون متنی ای که نشان می دهد

جستاری در باور زیدیه متقدم به اخبار امامان اثناعشر؛ مطالعه موردی ابوالجارود

(مدت زمان لازم جهت مطالعه: 1 دقیقه)

154c

چکیده

بشارت پیامبر اکرم صل الله علیه وآله به دوازده خلیفه یا امام، از اخبار مشهور اسلامی است. برخی از راویان این اخبار در میراث حدیثی امامیه، به مذهب شیعۀ اثناعشری تعلق ندارند. ابوالجارود به عنوان یکی از مهم ترین چهره های فرقۀ جارودیۀ زیدیه، از این راویان است که دراین باره خبری به واسطۀ او از امام باقر علیه السلام نقل شده است؛ این خبر به ماجرای لوح حضرت زهرا علیها السلام اشاره دارد و به وجود دوازده وصی و اسامی برخی از آن هاتصریح کرده است. مقالۀ حاضر نخست علت اعتماد به اخبار جارودیان در مصادر

مسأله برائت در عصر امام سجاد علیه السلام از اندیشه تا جریان

(مدت زمان لازم جهت مطالعه: 1 دقیقه)

200c

چکیده

دوران امامت امام سجاد علیه السلام را باید آغاز شکل گیری جریان عمومی برائت از شیخین دانست. این جریان، نتیجۀ مسئلۀ خلافت بعد از پیامبر صلی الله علیه وآله و اختلاف هایی است که در پی داشت. شکافی که در پی این اختلاف میان شیعیان امیرالمؤمنین علیه السلام و جبهۀ مخالف ایجاد شد، تا زمان حادثۀ عاشورا به صورت تقابل گروهی و اجتماعی نمایان نشده بود. پس از واقعۀ کربلا، اندیشۀ برائت به گونه های مختلفی ظهور پیدا کرد و این مسئله اندک اندک جریان ساز شده و به طور مشخص شهر کوفه، مرکزی برای گسترش اندیشۀ

شناخت امامان حقّ از امامان جور بر پایه شاخصه ها با محوریت احادیث نبوی «ائمة اثناعشر»

(مدت زمان لازم جهت مطالعه: 1 دقیقه)

153c

چکیده

در منابع معتبر اهل سنت، احادیث فراوانی با اسناد صحیح از پیامبر اکرم صل الله علیه وآله دربارۀ پیش گویی حضرت پیرامون ظهور دو گروه از راهبران جامعه بیان شده است: دستۀ اوّل، امامان حقّ و خلفای راستین که عمدتاً در قالب احادیث «اثناعشر» معرفی شده اند؛ و دستۀ دوّم، امامان و حاکمان جور. زبان احادیث نبوی دربارۀ دستۀ اول، بشارت آمیز و پیرامون دستۀ دوم، پرهیز آمیز و ترساننده است. پیامبر اکرم صل الله علیه وآله برای شناخت و تمییز هر یک از این دو گروه، شاخصه هایی را معرفی کرده اند. در این نوشته، ضمن

مناسبات اهل حدیث و امامیه در بغداد؛ از غیبت صغرا تا افول آل بویه

(مدت زمان لازم جهت مطالعه: 1 دقیقه)

152c

چکیده

درگیری های علمی و عملی اهل حدیث با امامیان بغداد در دوران غیبت، روند صعودی و افزایشی داشته است. شواهد تاریخی حاکی از آن است که با افزایش تکاپوی اجتماعی و علمی امامیان در اواخر سدۀ سوم و اوایل سدۀ چهارم، اهل حدیث (حنبلیان) آشوب های اجتماعی را علیه شیعیان ایجاد کردند. پس از ورود آل بویه و رشد فعالیت های سیاسی _ اجتماعی شیعیان و آشکار شدن شعائر و آیین های آنان، حساسیت ها و درگیری ها به مراتب بیشتر شد و در اواخر سدۀ چهارم و اوایل سدۀ پنجم _ همزمان با اوج شکوفایی مدرسۀ بغداد _ فتنه های

حدیث بشارت رسول خدا به دوازده امام در متون اهل سنت

(مدت زمان لازم جهت مطالعه: 1 دقیقه)

203c

چکیده

رسول خدا(ص) در خطبه های حجه الوداع، از امامان دوازده گانه بعد از خویش خبر داده است؛ این روایت در کتاب های اهل سنت از طریق سه تن گزارش شده است؛ علمای اهل سنت تنها به یکی از آن احادیث که از جابر بن سمره نقل شده و انتهای آن مبهم است، توجه نشان داده اند. نویسنده در این نوشتار، ضمن نقل روایت بشارت دوازده امام، برخورد علمای حدیث را با این روایت به چالش کشیده است؛ ازجمله ایجاز گویی بخاری و مسلم درای نباره، ترجیح روایت یک کودک بر نقل دیگر روات، تطبیق سوال برانگیز این حدیث بر خلفای اموی و

تحیّر شیعیان در شناخت امام و نقش تقیه در آن

(مدت زمان لازم جهت مطالعه: 1 دقیقه)

150c

چکیده

با توجه به وجود گزارش های متعدد در مورد تحیر شیعیان در تشخیص مصداق امام، لازم است به علل موجدۀ این پدیده در تاریخ شیعه پرداخته شود. یکی از این علل را می توان فضای اختناق حاکم بر جامعۀ شیعی و در مقابل، تقیۀ ناشی از آن دانست. بررسی مصادیق حیرت در جامعۀ شیعی، نشان می دهد که چگونه فضای خفقانی که از سوی حاکمان دستگاه خلافت جور، جامعۀ شیعی را در سیطرۀ خویش قرار داده بود، باعث گردید تا احادیث دال بر اسامی ائمه علیهم السلام ، همچون سرّی نزد برخی خواص شیعیان اهل بیت علیهم السلام مکتوم مانده و

X