تبيين كاركردي تكثّر دلايل اثبات خدا: فخر رازي و ريچارد سوئين برن

(مدت زمان لازم جهت مطالعه: 1 - 2 دقیقه)

299c

چکیده

در پژوهشهاي خداشناسي متكلمان پيشين و حاضر، رهيافتهـائي نزديـك بـه هـم قابـل مشاهده است؛ كه برسنجيدن و در ترازو نهادن يافته هـاي آنهـا، در جهـت گيـري پـژوهش هـاي تطبيقي كاري سزاست. پذيرش وجـود خـدا از رهگـذارهاي فلسـفي ـ كلامـي بـا ره آوردهـاي گونهگون همراه بوده است: از تكبرهانگرائي سينائي ـ صدرائي تا تكثّرگرائي در ناحيـة دليـل فخر رازي ـ سوئين برن و پايهانگاري وجود خداي پلانتينگا. فخر رازي در آثار كلامي ـ فلسـفي خود، با اقبال به تكثّر دلايل وجود خدا، تبييني كاركردي از آنها ارائه ميكند: [1[ايجـاد قطـع و يقين؛ و[2 [آرامش و خضوع انديشه! گونة نخست از دلايل يقيني و گونة دوم از دلايـل اقنـاعي حاصل ميآيند. سوئين برن نيز با رويكردي انتقادي به دلايل اثبات خدا، لحـاظ انباشـتي و تكثّـر محور بر دلايل دارد. كارآئي تكثّر ادلّه، تقويت احتمال وجود خداست. بـر ايـن اسـاس، هـر دو انديشمند با طبقهبندي استدلالها ـ دلايل قطعي يقيني و دلايل اقناعي مستحكم از فخـر رازي و استدلالهاي پيشيني ـ قياسي و پسيني ـ اسـتقرائي از سـوئين بـرن ـ، وجـه انباشـتي آنهـا را لحـاظ نمودند و تبييني كاركردي از آنها ارائه دادند؛ اما وجوه افتراقي نيز حاكم اسـت : يقـين گرائـي و احتمالگرائي؛ رويكرد پذيرش دلايل و نقادانة آنها؛ توصيف و اضلاع تبيينشناختي

 

مشاهده اصل مقاله

نویسندگان:

هاشم قرباني

 فرشته ابوالحسني نياركي


چاپ   ایمیل