جغرافیای جهان تشیع

موقعیت جغرافیایی ترکیه در غرب قاره آسیا قرار گرفته است. منطقه جغرافیائی که ترکیه در آن قرار دارد آناتولی و آسیای کوچک (آسیای صغیر) نیز نامیده می شود. ترکیه، سرزمینی در غرب آسیا و جنوب شرق اروپا، در نیمکره شمالی (تا درجه عرض شمالی و تا درجه طول شرقی) با وسعتی معادل/ کیلومتر مربع (/ کیلومتر مربع در قاره اروپا)، از دو شبه جزیره آناتولی (درصد خاک ترکیه و بخش آسیایی) و تراس شرقی (درصد خاک ترکیه و بخش اروپایی) تشکیل یافته است. ترکیه از سه طرف به دریا راه دارد و دو همسایه اروپایی و شش همسایه آسیایی دارد، از شمال شرق کیلومتر مرز با کشورهای مشترک المنافع، از شرق کیلومتر مرز با ایران، از جنوب با عراق و سوریه (و کیلومتر) و از غرب با یونان و بلغارستان (و کیلومتر) مرز مشترک دارد و دریاهای سیاه (شمال ترکیه)، مرمره و اژه (شمال غرب و غرب)، مدیترانه (جنوب)، از طریق دو تنگه بسفر و داردانل به دریاهای آزاد مرتبط می شود و از لحاظ جغرافیایی موقعیت مناسب بحری به این کشور می دهند. منطقه آناتولی شرقی مرتفع ترین و بلندترین منطقه ترکیه است.

موقعیت استراتژیک اشاره موقعیت خاص جغرافیایی ترکیه موجب شده است که این کشور از موقعیت استراتژیکی برخوردار باشد. این سرزمین همانند پلی دو منطقه مهم و استراتژیکی بالکان و خاورمیانه را به یکدیگر متصل می کند. وجود نفت در خاورمیانه و بحران های متعدد در این منطقه باعث افزایش اهمیت ترکیه شده است. همچنین نزدیکی این کشور به دریای سیاه، اژه، مدیترانه و وجود دو تنگه مهم بسفر و داردانل، باعث شده است کالاهای مصرفی اروپا از طریق ترکیه به خاورمیانه ارسال شود. ترکیه پیوندگاه دو قاره مهم آسیا و اروپا است. از دیدگاه وسعت، ترکیه با/ کیلومتر مربع مساحت (کمتر از نصف مساحت ایران)، سی و پنجمین کشور جهان به شمار می آید. این کشور از نظر استراتژیکی اهمیت به سزایی دارد، زیرا حلقه ی رابط بین اروپا و آسیا می باشد. سواحل شمال، جنوب و غرب ترکیه، دارای آب و هوای مدیترانه با زمستان های کوتاه ومعتدل و تابستان های گرم و طولانی است. قسمت های مرکزی ترکیه، خشک و لم یزرع بوده و میانگین بارش سالانه آن، کمتر از 25 سانتی متر است. علاوه بر دامپروری، کشاورزی نیز درآن معمول است و محصولات عمده آن عبارتند از: گندم، جو، تنباکو، زیتون، نیشکر، چای ومیوه. ترکیه از لحاظ تولید آهن، فولاد، کروم، زغال سنگ و لیگنیت در خاورمیانه، موقعیت بالایی دارد.

تاریخ دولت عثمانی به دلیل شکست در جنگ اول جهانی از هم پاشید. در این جنگ، عثمانی مورد تهاجم بریتانیا و متحدانش واقع شد. پس از سقوط عثمانی، مصطفی کمال پاشا به دلیل سازماندهی مقاومت ملی علیه دول خارجی، قهرمان ملی ترکیه گردید و توانست جمهوری ترکیه را بر پایه اصل جدایی دین از سیاست بنا کند و ملقب به آتاتورک شد. ترکیه فعلی در سال، به رهبری مصطفی کمال پاشا (آتاتورک)، جانشین امپراتوری عثمانی شد.

بعد از یک دوران تک حزبی و حکومتی نسبتاً غیر دموکراتیک، در سال، حزب دموکرات از گروه سیاسی مخالف، قدرت را به دست گرفت، به تعداد احزاب اضافه شد و تعدد احزاب سیاسی پذیرفته شد. مهمترین احزاب در صحنه سیاسی فعلی ترکیه عبارتند از: حزب عدالت و توسعه، حزب مام میهن، حزب جمهوری خواه خلق، حزب راه راست، حزب ملی گرای حرکت، حزب دموکراتیک چپ، حزب سعادت، حزب ترکیه نوین و ...

آزادی های سیاسی در دوره هایی با کودتاهای نظامیان در سال های، و شکسته شد. در حال حاضر ترکیه یکی از دموکرات ترین کشورهای اسلامی می باشد که ارزش های مردم سالارانه در آن در حال نهادینه شدن هستند. با این حال هنوز نظامیان در صحنه سیاسی ترکیه بازیگری قدرتمند شناخته می شوند و هرگاه لازم بدانند دست به اقداماتی غیر متعارف می زنند.

در سال، ترکیه با دخالت نظامی خود علیه کودتای یونانیان در قبرس، مانع از الحاق قبرس به یونان شد.

در سال، نیروهای نظامی، دولت اربکان را که با برنامه های اسلامی روی کار آمده بود، ساقط کرد.

از سال تاکنون، حزب کارگران کردستان و حکومت ترکیه درگیری های نظامی بسیاری داشته اند که باعث مرگ بیش از/ نفر شده است.

مردم ترکیه و زبان آنها زبان اکثر اهالی ترکیه، ترکی استانبولی است اما در کنار آن زبان های کردی، عربی و ارمنی نیز در میان گروه های قومی استفاده می شود.

کردهای ترکیه بیشتر در جنوب شرقی و شرق این کشور زندگی می کنند. گروهای قومی کوچک تر در ترکیه عبارت اند از: آذری ها (شمال شرق)، لازها (شمال)، عرب ها (جنوب) و ارمنی ها (استانبول).

ترک های ترکیه از اقوام ترک سلجوقی بودند که از آسیای میانه به فلات آناتولی کوچ کردند و پس از غلبه بر امپراتوری بیزانس (روم شرقی)، امپراتوری عثمانی را در آنجا بنا نهادند.

مذهب در ترکیه اشاره نخستین قانون اساسی جمهوری ترکیه که در سال 1924 میلادی تهیه شده است، دین رسمی جامعه را اسلام تعیین نموده است. لیکن در اصلاحات قانونی سال 1928، این ماده قانونی حذف و با تاکید بر جدایی دین از سیاست، ترکیه کشوری با دولت و حکومت لائیک (تفکیک دین از سیاست) معرفی گردیده است. بنابر آخرین آمار موجود در ترکیه، حدود 98 درصد جمعیت این کشور را مسلمانان و 2 درصد را مسیحیان و کلیمیان و دیگر ادیان تشکیل می دهند.

مسلمانان ترکیه اکثراً تابع مذهب تسنن می باشند که از میان آنها حنفی ها بزرگترین گروه محسوب می گردند و عمدتاً در مرکز و غرب ترکیه ساکن هستند. شافعی ها با جمعیتی کمتر در مناطق شرقی ترکیه مستقر و اکثراً کرد هستند. شمار پیراوان مذاهب دیگر بسیار کم می باشد. روی هم رفته پیروان ادیان در ترکیه به دو قسمت تقسیم می شوند:

الف) پیرامون اسلام که خود به چندین فرقه و مذهب تقسیم می شوند و اهم آنها عبارتند از: حنفی ها، جمعیت قابل ملاحظه ای از اهل سنت ترکیه را تشکیل می دهند.

شافعی ها، شاخه ای از اهل سنت که پیروان آن را بیشتر کردها تشکیل می دهند.

پیراوان سایر فرق اهل سنت و طریقت ها.

علویان (به چهار دسته با نامهای رافضی، باطنی، حروفی و بکتاشی تقسیم و بنابر آمار رسمی دولت ترکیه حدود 12 میلیون نفر پیرو دارد).

شیعیان، پیرو مذهب جعفری بوده و نزدیک به یک میلیون و دویست هزار نفر هستند.

ب) پیروان سایر ادیان: مسیحیان شامل فرق پروتستان، کاتولیک، ارامنه و ....

یهودیان (حدود 30 هزار نفر در این کشور سکونت دارند).

سیستم سیاسی ترکیه اشاره نظام سیاسی ترکیه، نظام دموکراسی پارلمانی است و مسؤلیت سیاسی و اجرایی بر عهده نخست وزیر است که خود توسط پارلمان انتخاب می شود. این نظام سیاسی جمهوری و سکولار است. پارلمان ترکیه متشکل از نماینده است که برای یک دوره پنج ساله توسط مردم به صورت مستقیم انتخاب می شوند. پارلمان تنها رکن قانونگذاری در ترکیه می باشد. هر حزبی که اکثریت را در انتخابات پارلمانی کسب کند مجاز است کابینه را تشکیل دهد، در غیر این صورت حکومت ائتلافی تشکیل می شود. رئیس جمهور ترکیه توسط نمایندگان پارلمان برای یک دوره هفت ساله انتخاب می شود. مطابق قانون اساسی ترکیه، رئیس جمهوری با رأی دست کم دو سوم از 550 نماینده مجلس ملی برای دوره ای هفت ساله انتخاب می شود و در صورتی که هیچ یک از نامزدهای احراز این سمت نتواند در دور اول و دوم رأی گیری به این حد نصاب دست یابد، رأی گیری به دور سوم کشیده می شود و فقط دو نامزد واجد بیشترین آرا به مرحله سوم رقابت راه پیدا می کنند. نامزدی که اکثریت مطلق آرا را کسب کند برنده انتخابات اعلام می شود. در صورتی که رأی گیری دور سوم هم به گزینش رئیس جمهوری منجر نشود، پارلمان منحل می شود و انتخابات زود هنگام برگزار می شود. پارلمان بعدی موظف به انتخاب رئیس جمهور خواهد بود. طبق قانون اساسی، رئیس جمهور ترکیه می تواند مصوبات پارلمان را برای یک بار رد کند و در صورت تصویب مجدد طرح در پارلمان یا باید طرح پارلمان را تائید کند و یا آن را به رفراندوم بگذارد. قوه قضائیه ترکیه مستقل می باشد؛ قضات بر اساس اصول قانون اساسی، رویه های قضایی و تجربیات فردی قضاوت می کنند و مقامات اجرایی و دولتی حق دخالت، اعمال نظر و ارائه توصیه به دادگاه را ندارند و مکلف به پیروی از رأی دادگاه می باشند. طبق قانون اساسی، تمام شهروندان ترکیه حق دارند رأی دهند، کاندیدا شوند و در فعالیت های سیاسی و حزبی شرکت نمایند. حداقل سن رأی دهی در ترکیه سال می باشد و رأی دادن باید به صورت منفی باشد.

روابط خارجی ترکیه در دوران جنگ سرد، ترکیه به عنوان جزئی از بلوک غرب شناخته می شد. ترکیه در اوایل دوره جنگ سرد (م)، به علت وحشتی که از حمله شوروی سابق داشت، به عنوان بازوی شرقی بلوک غرب به پیمان نظامی ناتو پیوست و پس از فروپاشی شوروی احتمال می رفت که از اهمیت نقش ترکیه کاسته شود اما به علت همجوار شدن این کشور با کشورهای مشترک المنافع (جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان) و وجود منابع نفت و گاز در این منطقه، دوباره مورد توجه غرب قرار گرفت. ترکیه در دوره اشغال کویت به دست نیروهای عراق و در جنگ خلیج فارس ()، به موازات جبهه سعودی، جبهه ای در شمال عراق گشود و فعالانه علیه حضور نظامی عراق در کویت به نیروهای متحدین کمک کرد. پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران ()، کشورهای غربی سعی کردند از طریق نفوذ ترکیه در آسیای مرکزی و قفقاز و انحصاری ساختن بازارهای این مناطق، از نفوذ ایران بکاهند و حضور خود را از این طریق افزایش دهند.

ترکیه در سال به عضویت سازمان ملل در آمد و در سال به ناتو پیوست. ترکیه عضو جنبی جامعه اروپا است و اکنون با اجرای اصلاحاتی سعی در تحکیم و تقویت اقتصاد و مردم سالاری دارد تا بتواند مذاکرات برای عضویت کامل و نهایی در اتحادیه اروپا را آغاز نماید.

ترکیه با تمام کشورهای جهان رابطه سیاسی دارد و دستگاه سیاست خارجی این کشور یکی از فعال ترین نهادهای این کشور می باشد. در سال های اخیر ترکیه توجه خاصی به مسایل خاورمیانه و مناطق پیرامونی خود نشان داده است. با ایران هم روابط مناسبی چه به صورت دو جانبه و چه شرکت در نهادهای منطقه ای از قبیل دی اسلامی، سازمان اکو و سازمان کنفرانس اسلامی دارد.

مشکلات ترکیه با کشورهای همجوار ترکیه از دیرباز با برخی همسایگان خود مرزهایی ناآرام داشته است. از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

دشمنی دیر ینه با ارمنستان (همسایه شرقی)؛

مرزهای ناآرام با عراق، تجاوز به خاک این کشور در بخش های شمالی و اجرای طرح های تحت پوشش ( (PAG که از طریق آن ترکیه کنترل مصب های دجله و فرات و بهره برداری یک جانبه و پرکردن مخازن آب را انجام می دهد و انقطاع جریان آب این دو رودخانه همواره موجب نگرانی دو کشور سوریه و عراق است؛

مسئله کردها و تنش با ایران، جمعیت کردهای ترکیه و فعالیت های مرزی آنها گاه مسائلی را به وجود آورده که بر روابط دو کشور تأثیر داشته است؛

مشکلات ترکیه در خارج از قلمروی ملی به سه کشور یونان، مقدونیه و قبرس مرتبط است. ترکیه همواره با یونان بر سر حوزه دریای اژه، محدوده پرواز، حوزه فلات قاره و حقوق اقلیت ترک اختلاف دارد؛

ترکیه مشکلاتی هم با سوریه بر سرمسائلی مانند نحوه استفاده از آب رودهای دجله و فرات و کردها دارد.

دانستنی هایی در مورد ترکیه استانبول تنها شهری در دنیاست که بین 2 قاره آسیا و اروپا واقع شده و طی هزاران سال پایتخت 3 امپراتوری بزرگ روم، بیزانس و عثمانی بوده است.

اولین منطقه مسکونی که قدمت آن به 6500 سال قبل از میلاد می رسد، در چاتال هویوک ( (kuyohlatahC واقع در کشور ترکیه، قرار گرفته اند. همچنین مقبره (هالی کارناس) sussanracilaH در بدروم و معبد (آرتمیس) simetrA الهه ماه و شکار در افس، که دو اثر از عجایب هفتگانه دنیا می باشد، در ترکیه قرار گرفته است.

اروپایی ها به وسیله ترک ها قهوه را شناختند.

اولین نقاشی روی دیوار که نمایشگر انفجار آتشفشان نزدیک کوه حسن داغ ( (gadnasaH می باشد، بر روی دیوار خانه چاتال هویوک در ترکیه ترسیم شده است.

اولین سکه در ساردیس ترکیه که پایتخت باستانی پادشاه لیدیا در اواخر قرن 17 قبل از میلاد بوده، ضرب شده است.

گل های زیبای لاله که امروزه مرکز پرورش آن در هلند است برای اولین بار در سال های 1500 میلادی از استانبول به وین و از آنجا به هلند برده شده است.

با ارزش ترین فرش ابریشم دنیا در موزه مولانا در قونیه ترکیه قرار دارد و در سفری که مارکوپولو در قرن 13 به قونیه داشته است، از این فرش به عنوان بهترین و زیباترین فرش دنیا یاد کرده است.

آخرین روزهای زندگی حضرت مریم در خانه سنگی کوچکی در افس ترکیه سپری گشته و آن خانه امروزه زیارتگاه هزاران مسیحی از سراسر دنیا می باشد.

بر اساس نوشته های کتاب مقدس و همچنین نظر باستان شناسان، کشتی نوح بر فراز کوه آغری در کشور ترکیه فرود آمده است.

هفت کلیسای Philadelphia Sardis, Thyatira, Pergamum, Smyrna, EphesusوLaodicea که از آنها در کتاب وحی (انجیل) نام برده شده است، در ترکیه واقع شده اند.

کلیسای St .Peter در آنتالیا در جنوب ترکیه اولین محل عبادت مسیحیان، غاری بوده است که Peter روحانی در آنجا موعظه می کرده و در سال 1963، پاپ این محل را به عنوان اولین کلیسای جامع به دنیا معرفی کرد. هر ساله در 29 ژوِئن، مسیحیان از سراسر جهان برای زیارت به این مکان سفر می کنند. این مکان میزبان زیارت گران مسیحی از سراسر دنیا می باشد.

آناتولی، محل تولد تعداد زیادی از شخصیت های افسانه ای چون هومر شاعر، پادشاه میداس، هرودوت وSt .Paul روحانی بوده است. St. Nicholas

که امروزه به بابا نوئل معروف است، در منطقه Demre ( سواحل دریایی مدیترانه) به دنیا آمده و در آنجا زندگی خود را سپری کرده است. مردم معتقدند تابوتی که در کلیسای St .Nicholas قرار دارد متعلق به بابا نوئل می باشد. 14. احمد چلبی، از اهالی ترکیه، اولین شخصی بود که در قرن 17 توسط دو بال از برج گالاتا پرواز کرد و در منطقه اوسکودار فرود آمد

آشنايی با كشورهای اسلامی ص25