شیعه و حکومت

چاپلوسان

تشكیل مدینه فاضله انسانی و رسیدن به جامعه مدنی به مفهوم واقعی كلمه (1)، تحقق دولت كریمه (2) و نیل به حكومت صالحان، كه یك نوید قرآنی است (3) ، آرزوی همه انسان های مومن، آرمان خواه و آزاده است و دست یافتن به چنین آرمانی بس والا، همت های بلند، اندیشه هایی ژرف و قامت هایی نستوه می طلبد.

یكی از رهیافت های مهم و ارجمند كه می تواند ما را در فراهم سازی اهداف بلند یاد شده یاری دهد تعلیم آیین زمامداری از كسی است كه معلمش مالك و حاكم ملك و ملكوت است و تعلیم او بشری نیست بلكه از سرچشمه

در جنگ جمل بنی امیّه در كنار ام المؤمنین عایشه، طلحة بن عبیداللّه و زبیر بن عوام رو در روی سپاه خلیفه ی وقت، علی علیه السلام ایستادند. گرچه در منابع تاریخی و روایی تصریح شده است كه عایشه، طلحه و زبیر در شورش بر ضد عثمان نقش مهمی ایفاء كردند، ولی كمتر كسی درصدد برآمده است تا نحوه ی پیوستن بنی امیّه به اصحاب جمل را بررسی نماید. این پژوهش بر آن است كه چگونگی در كنار هم قرار گرفتن بنی امیّه و اصحاب جمل را تبیین كند.

واژه های كلیدی: جنگ جمل، معاویه، طلحه، زبیر، بنی امیّه.

جنگ جمل

پیش گفتار

بی گمان حكومت علوی یك استثنا در تاریخ است و می توان آن را وحید و منحصر به فرد دانست و از نقطه های عطف تاریخ به شمار آورد. گواه این حقیقت هم، توجه گسترده و فراوانی است كه اندیشمندان و فرزانگان بشریت اعم از شیعه یا سنّی و حتی افراد بیرون از اسلام به این دولت كوتاه عمر ولی سرنوشت ساز مبذول داشته اند و از زوایای مختلف كلامی، سیاسی، تاریخی، نظامی و غیره مورد بررسی و كنكاش قرار داده اند و آثار انبوهی را پیش روی ارباب اندیشه و نظر نهاده اند. در این بین، یكی از ابعاد مهم و شگفت انگیز این

اندیشه سیاسی علوی در نامه های نهج البلاغه نامه (1)

گویا عایشه از اوّل از طرفداران عثمان یا بی طرف بود؛ ولی چه شد كه ناگهان به مخالفان عثمان پیوست و تحریكات دامنه داری علیه او به راه انداخت. امیرالمؤمنین علیه السلام درباره اش فرمود:

«و كانَ عائشةَ فیهِ فلتةُ غضبٍ(1)».

«و عایشه به طور ناگهانی در مورد عثمان خشم گرفت».

آیا خشم او انگیزه الهی و مردمی داشت؟ اگر چنین باشد باید بر او و بر خشمش آفرین گفت. اگر انگیزه اش خیر؛ و نیّتش خالص بود، چرا با حكومتی كه هم وجهه نیرومند الهی داشت و هم

مقدمه
بدون تردید، درك اهمیت هر پدیده، میزان تلاش برای شناخت آن را افزایش می‎دهد. هر چه یك پدیده برای بشر مهمتر باشد، در جهت شناخت و رسیدن به آن بیشتر می‎كوشد. عدالت نیز كه از مفاهیم ناشناخته بشری است و علی‎رغم تلاشهای تاریخی و مستمر برای شناخت آن، نتیجه قابل توجهی در این زمینه به دست نیامده است، پیرو همین قاعده است و تبیین جایگاه آن، می‎تواند تلاش برای شناخت و استقرار آن را افزایش دهد. از جمله عواملی كه می‎تواند اهمیت این پدیده را باز نماید، توجه به كاركردهای عدالت است. كاربرد این مفهوم و

دوران غیبت کبری را می توان یکی از سخت ترین و حساس ترین دوره های حیات سیاسی- دینی دانست.در عصر غیبت، مسئله زعامت و رهبری از دیدگاه اسلام، نادیده گرفته نشده است. شریعت که برای تنظیم حیات اجتماعی است، همواره به مسئول یا مسئولان اجرا نیاز دارد تا حافظ مصالح امت و ناظر بر اجرای صحیح عدالت اجتماعی باشند و نمی توان آن را مخصوص دوران حضور دانست.

بحث «ولایت فقیه» از گذشته مورد توجه بسیاری بود. شیخ مفید (م 413 ه. ق) می گوید: «اجرای حدود اسلام به عهده ائمه هدی از آل محمد است که منصوب از سوی خدا

مقصود از «الگو» و «اسوه» پذیری حالتی است كه انسان به هنگام پی روی از غیر خود پیدا می كند. فردی كه از او پی روی می شود، ممكن است اسوه نیك یا بد باشد. در قرآن كریم، گاه به صراحت و گاه بدون تصریح، به پی روی از كسی سفارش می كند. از جمله حضرت ابراهیم علیه السلام الگو معرفی شده است: «قد كانت لكم اسوة حسنه فی ابراهیم والذین معه» (ممتحنه: 4)؛ قطعا برای شما در (پی روی از) ابراهیم و كسانی كه با اویند، سرمشقی نیكوست.

در مورد پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله نیز می فرماید: «لقد كان لكم فی رسول

آنچه در كشور ولایت و میهن ما كه كانون محبّان اهل بیت است، با نام «جمهوری اسلامی» شكل گرفت، الهامی بود كه امام خمینی از «سنّت نبوی»، «حكومت علوی»، «حماسه حسینی»،«فقه جعفری» و «انتظار مهدوی» گرفته بود.
گرچه سیره و كلام همه معصومین علیهم السلام، در شكل گیری اندیشه حكومتی حضرت امام نقش داشت، ولی آنچه از كلام و سیره حكومتی و عدالت گستری و حق مداری حضرت علی(ع) در نظر امام امت جای داشت و در سخنان گهربارش انعكاس می یافت، سهمی بیشتر داشت.
از این رو، و در جهت تكریم «سال امام علی علیه السلام» كه از

مقدمه
امروزه، یكی از جدّی ترین مسایل فلسفه سیاسی، نقش مردم در تعیین نوع و هدایت سمت و سوی حكومت است. حضور مردم در صحنه سیاسی، نمادهای گوناگون دارد كه از مهمترین آنها، حضور نقادانه و جست و جوگرانه مردم در نوع رفتار و منش مسؤولان حكومتی است. بشرِ جایزالخطاء اگر به حال خود واگذارده شود، آن چنان در تهاجمِ انواعِ عواملِ فساد، خودباخته می شود كه گاهی بی آن كه خود بفهمد، در كمند شیطان گرفتار آمده و در عین حال، در پندار خود، خویشتن را راه یافته می یابد.
خطر این گونه مردمان، اگر در پستهای حكومتی

استانداران امیر مؤمنان علیه السلام در مصر (3)
«قیس» پس از ورود به مصر به عنوان استاندار امیر مؤمنان علیه السلام، سیاست مدارا و مماشات با هواداران عثمان و مخالفان امام را در پیش گرفت، درحالی كه نظر امام این بود كه پس از دعوت آنان به بیعت و اتمام حجت، در صورت مخالفت با آنان برخورد قاطع شود؛زیرا ممكن است آنان با استفاده از این فرصت، دست به توطئه بزنند. «قیس» نامه ای در توجیه نظر خود به محضر امام فرستاد، و اینك دنباله قضایا:

مكاتبات مزدورانه معاویه با قیس
در حدود شعبان سال 36 هجری